b
1 Ik. be1.
2 (Letra larriz). bel-en nazioarteko sinboloa.
ba1
lok. Bada.
[Oharra: elkarrizketetan eta kidekoetan onartzekoa da ba forma, maila neutroari bada forma dagokion arren].
Estekak-
HBO
Aztergaia: ba 1
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau54 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-06-25 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:01 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
h. bada (euskara mintzatuan —cf elkarrizketak— onartzekoa
da ba forma, maila neutroari bada forma dagokion
arren).
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
"ba 1 lok." gisa aurkeztuz.
Informazio lexikografikoa
Mailak
Ik. bada: euskara mintzatuan (cf. elkarrizketak)
onartzekoa da ba forma, maila neutroari bada forma
dagokion arren.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [A106]: "[euskara mintzatuan]
zehazten da. Ene ustez, [eta esaldi adierazkorretan] gehitu beharko
litzateke, ba / bada bereiziz: bada, juntagailu gisa, perpausen
hasiera aldera; ba, koma artean, galdera edo harridura
perpausetarako. Adib.: Bada, geuk ere ikusi dugu./ Non da, ba, etxe
hori? / Izango ez da, ba!". (1993-02-10)
- [A107]: "Euskara idatzian ere oso
zabaldua dago. Bada-k zaharkitu itxura hartu du, eta aditzarekin
ere nahas daiteke. Idatzian ere aintzakotzat hartu liteke ba.
Aspaldi samarretik erabiltzen da idatzian (mende osoa) eta
mintzatuan nagusi da" (1993-02)
- [E302]: "... ez daude hain garbi gure
ustez (...) Euskara idatzizko elkarrizketetan ba forma bada-ren
laburdura bezala erabili ahal izatea proposatzen dugu. Egokia ote
da?" (1993-02)
- [K201]: "[euskera mintzatuan]
premiazko deritzot" (1993-02)
- [E202]: "BA dela eta, honako hiru
sarrera hauek bereziko nituzke nik: [1] BA(-) / baiezkoa, adizkiari
lotua idazten dena, al, ei, omen, ote edo horrelakoren bat
tartean ez denean: badator, badakizu..., baina ba omen
dator, ba al dakizu?...; [2] BA- / baldintzazkoa, adizkiari
lotua beti, aurretik baldin partikula eraman dezakeelarik:
(baldin ) ... badator; [3] BA / bada lokailuak
euskara mintzatuan duen aldaera" (1995-01-09)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ba2
adb. Lap. eta BNaf. Beh. Bai. Auzapezek beharko dutela sinatu, ba edo ez, bretoiera utzirik elizetan, frantsesari lotu direnetz apezak. Ba, jauna, ba, handik heldu naiz.
Estekak-
HBO
Aztergaia: ba 2
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Lap. eta BNaf.
Mailak
Beh. (elkarrizketetan, adib.)
Forma baten adiera(k)
bai.
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
ba edo ez.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ba3
interj. Zerbait sinesten ez dela edo arbuiatzen
dela adierazteko erabiltzen den hitza. Ba, ba!, aski dugu!
Estekak-
HBO
Aztergaia: ba 3
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
ba, ba! Aski dugu!
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ba4
Hizkl. Adizki trinkoari aurretik lotua jartzen den baiezko partikula. (Esaldiaren galdegaia baieztapena bera denean, edo adizki trinkoa esaldiaren
hasieran doanean erabiltzen da). Nahikoa esan duzu eta banoa.
Badator Gabon eguna, badator Gabon gaua.
Memento batez uste nuen banindoala mundutik. Badakizu zer erantzun didan?
Oraindik toki gehiago ere badago. Banuen astakume polit bat, oso maite nuena. || (ote, omen eta kideko partikulen aurrean). Ba ote dakizu? Ba al da inor elizan?
Estekak-
HBO
Aztergaia: ba 4
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
EOh |
|
|
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E103]: "ba 4: badugu, badago. Hau
sartu beharko litzateke"
- [E116]: "uste dut sartu behar dela,
baina ez dakit nola. Gramatika hitza da (batzuetan baiezkotasuna
markatzeko, nahiz ez beti, inola ere) eta bakarrik ere ager
daiteke. Horregatik uste dut bere tokia behar duela hiztegian,
nahiz ez nagoen batere segur. Nire proposamena: ba 4
Gram. Alkatea ere ba omen dator"
- Erabakia: Erabakia
(2004-05-28): "ba 4 Gram. 'Bereziki adizkera
trinkoekin erabiltzen den hitza edo aurrizkia': ba ote dakizu?;
badator"
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baba
1 iz. Baratze landare lekaduna, urterokoa, haziak handiak, luzangak eta zapalak dituena (Vicia faba). Baba saila. Baba lekak jan. Babaren aihenak. || Baba landarea.
2 iz. Landare horren hazia. Baba zaharra. Baba azala sendoa denean, jan ezindako lapikoa. Baba zorria.
3 iz. Larruazalean, bereziki oin edo eskuetan, sortzen den handitu urtsua. Ik. babalarru; urbatu. Eskuak babaz josiak.
4 iz. Ardien edo ahuntzen gorotz alea. Ik. babaka.
baba beltz iz. Hazi txikiko baba barietatea (Vicia faba var. minor).
baba gorri iz. Babarrun gorria. Baba gorria odolostearekin.
baba handi iz. Hazi handiko baba barietatea (Vicia faba var. maior).
babak eltzetik atera 1 (honek aterako ditu/dizkigu babak eltzetik eta kideko esapideetan, norbait buruargia eta bizia dela adierazteko, bereziki ironiaz). Hara, berriz!, honek aterako zizkiguk eltzetik babak!
2 Norbaitek beste norbaiten arazoak konpondu, norbaitek beste norbait estutasun batetik atera. Beste behin ere, gazteek atera beharko dizkiote babak eltzetik taldeari, unerik zailenean.
baba lasto, baba-lasto 1 iz. Baba landarea. Mutil galanta bera, baba-lastoa legez gazterik hazia.
2 adj. (Irain hitz gisa). Ergela. Seme-alabak bata bestea baino txarragoak: semea baba-lastoa eta alaba baba-lorea.
baba lore, baba-lore 1 iz. Babaren lorea.
2 adj. (Irain hitz gisa). Ergela, sineskorra. Hi haiz baba-lorea! Nora joango haiz, ba, baba-lore honekin, esandako guztia sinesten dik eta.
baba zorro, baba-zorro 1 iz. Babaz beteriko zorroa.
2 adj. (Irain hitz gisa). Ergela, baba-lorea.
baba zuri iz. Babarrun zuria.
Estekak-
HBO
Aztergaia: baba
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-08-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
1 Vicia faba. 2 (larruazalekoa)
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
azalpenak honela emateko eskatuz: iz. 1 landarea (Vicia
faba). 2 'larruazaleko handitu urtsua, urbatua'. 3 'ardien-eta
gorotz-alea' (Sin. babaka); eta AS gisa
gehituz: baba beltz, baba gorri, baba handi, baba
zuri.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K204]: "baba deitzen da ere 'callo';
otsobaba (bot) jateko ona ez den baba moeta bat"
(1995-03-03)
- [E302]: "baba / pusulo (pusla) /
kailu. Hitz bakoitzaren eremua zehaztu beharko da, beharbada.
Gure inguruan bereizi egiten dira hiru esanahiak. Baba
hitzak eremu zabalagoa du, nik uste: babak dira lan egitean sortzen
diren larruazaleko handitu urtsuak, babak dira oinetako desegokiek
edo neurriz kanpoko ibilerek oinetan sortutakoak, eta, agian, baita
ere ohizko lantegian aritzeagatik eskuetan sortzen diren azal latz,
azaleko gogortasun edo ikortzirinak. Baina ez zaio baba
deitzen zomorro baten helduak azalean sortzen duen handitu
urtsuari, eta ezta erreak sortutakoari ere. Horiek pusuloak
dira (pusla idatzi beharko litzateke?). Bestalde, lantegian
aritzeagatik eskuetan sortzen diren azal latzei, gogortasunei,
kailu deitzen diegu lasai asko" (2003-09-22)
Euskaltzainen oharrak
- [E115]: 'azalpenak honela emateko
eskatuz: iz. 1 'landarea' (Vicia faba). 2 'larruazaleko
handitu urtsua, urbatua'. 3 'ardien-eta gorotz-alea' (Sin.
babaka); eta AS gisa gehituz: baba beltz
Vicia faba var. minor, baba gorri 'babarrun
gorria', baba handi Vicia faba var. maior, baba
zuri'
- [E115]: 'Baba 1. Zaldiaren
ahoko mina (aheria mota), 2. babekin izan: nekez hitzegitea edan
ondoren'
- [E116]: 'Bigarren adiera osatuko
nuke, hola: 2 'larruazaleko handitu urtsua, urbatua, igurzteak
sortutakoa'. Ikusi iritzi emaile batek bidali oharra: E302:
'baba / pusulo (pusla) / kailu. Hitz bakoitzaren eremua
zehaztu beharko da, beharbada. Gure inguruan bereizi egiten dira
hiru esanahiak. Baba hitzak eremu zabalagoa du, nik uste:
babak dira lan egitean sortzen diren larruazaleko handitu urtsuak,
babak dira oinetako desegokiek edo neurriz kanpoko ibilerek oinetan
sortutakoak, eta, agian, baita ere ohizko lantegian aritzeagatik
eskuetan sortzen diren azal latz, azaleko gogortasun edo
ikortzirinak. Baina ez zaio baba deitzen zomorro baten
helduak azalean sortzen duen handitu urtsuari, eta ezta erreak
sortutakoari ere. Horiek pusuloak dira (pusla idatzi
beharko litzateke?). Bestalde, lantegian aritzeagatik eskuetan
sortzen diren azal latzei, gogortasunei, kailu deitzen diegu
lasai asko' (2003-09-22)'
- [E116]: 'Uste dut bigarren adiera
argitu behar dela, larruazaleko handitu urtsu guztiak ez baitira
'babak'. Ez dut hain argi ikusten TXPk proposatzen duena.
Pentsatzen dut ahoko minaz badabil zaldia edo dena delakoa
aparretan —babak botatzen—ibiliko dela. Baina horri deituko diogu
'baba'? Bestetik, 'aheria' hitza ezin eman definitzaile gisa, hitz
hori hola definitu baitugu: 'aheri Zah. g. e. 'kantu
doinua' gure bigarren itzulian. 'Babekin izan' hori ere ez dut
batere garbi ikusten eta ez dut aurkitu. Nire proposamena, hortaz,
hau da: baba: iz. 1 'landarea' (Vicia faba). 2
'larruazaleko handitu urtsua, urbatua, igurzteak sortutakoa'. 3
'ardien-eta gorotz-alea' (Sin. babaka);
baba beltz Vicia faba var. minor; baba gorri
'babarrun gorria'; baba handi Vicia faba var. maior,
baba zuri'
- Erabakia: Erabakia
(2004-05-28): 'OK'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babaka
iz. Ardien edo ahuntzen gorotz alea. Ik. baba 4.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babaka
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
ardien-eta gorotz-alea.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babalarru
iz. g.er. Baba, larruazaleko handitu urtsua.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babalarru
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-larru.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
baba, larruazaleko handitu urtsua.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babalarrutu, babalarru/babalarrutu, babalarrutzen
da/du ad. g.er. Babatu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babalarrutu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
babalarru(tu), babalarrutzen.
Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena
da/du ad.
Forma baten adiera(k)
babatu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babarrun
1 iz. Urteroko barazkia, lekadunen familiakoa, fruitutzat giltzurrun antzeko haziak ematen dituena (Phaseolus vulgaris). Ik. indaba. Babarrun sailak.
2 iz. Landare horren hazia. Babarrun zuriak, gorriak, beltzak, nabarrak. Zorro bete babarrun. Babarrunak azarekin. Babarrun jana.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babarrun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Phaseolus vulgaris.
Lantaldearen irizpideak
Aldeko arrazoi handirik ez dago
hiztegietan eta baberrun forma proposatu izan den arren,
babarrun erabiliagoa da testuetan, eta hau hobetsi du
batzordeak, "gaur nagusitua" delako
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [A104]: "Gure inguruan, "babarrun"
bezain erabilia da "indiaba" ("indoaba" esaten dugu)"
(1994-08-02)
- [E301]: baberrun [grafia proposatzen
dut]" (1994-11-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babatu, baba/babatu, babatzen
da/du ad. Larruazaleko babak atera. Lanak babatzen dizkit eskuak. Eskuak babatuta.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
: HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
baba(tu), babatzen.
Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena
da/du ad.
Forma baten adiera(k)
(larruazaleko) babak atera.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babazuza
iz. Kazkabarra, txingorra. Izotz eta babazuzak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babazuza
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau54 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K204]: "babazizkor, babazuza,
barazizkor" (1995-03-03)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babero
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, babero-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. adur zapi; lerde zapi].
Estekak-
HBO
Aztergaia: babero
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Corpusean eta OEH argitaratuan ez dugu babero, adur-zapi,
lerde-zapi formarik aurkitu.
babero EB 1 (X. Mendiguren Bereziartu: "Zer egin
dezakete haurrek bazkaria prestatzen laguntzeko? — Mahaia jarri,
haurtxoari baberoa lotu, basoa bete"). Ez dugu adur-zapi,
lerde-zapi modukorik aurkitu.
Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn-LurE, Euskalterm
// 'babero' itzulitako besteak: AB38, AB50: ø. Euskalterm:
adurzapi 8, lerdezapi 1.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur
EG/CE eta EF/FB, Casve EF, HaizeG BF,
DRA, PMuj DVC. // cf. baberu (Lh DBF:
'verveine').
Erdara/euskara hiztegietako datuak
Erdal babero / bavoir, bavette-ren ordainak beste
hiztegietan: ElhHizt: lerde-zapi, adur-zapi // HiruMila:
adurretako, adur-zapi, lerde-zapi, okozpeko, paparo // Casve
FE: elderrarzeko, elderroihal // HaizeG FB:
helder-oihal, lerdun // T-L LFB: elder-oihal,
lepo-aitzineko // PMuj DCV: lepo-aurreko, okozpeko;
pantota (b. de los niños) // Azkue Aurkibidea:
pantota // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta
EF/FB.
Erdaretako formak
es babero beste erdaretan: fr (DLLF):
bavoir, bavette; salopette (pantalón); blouse (bata); tablier (para
niños); it (S. Carbonell): bavaglino; ca (DCC): ø;
en (Collins): bib; de (Langenscheidts): Lätzchen.
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
Prestas: 25 lek. (B 12 / G 13)
Informazio osagarria
Forma saihestekoa
Saih. Ik. adur-zapi, lerde-zapi.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E123]: 'Babero Proposatzen
diren ordainen artean, ez ote genuke sartu behar elder zapi
(edo elder oihal). Lehen itzulian sartua dugu elder
Ipar. 'lerdea'. Eta babero tizas egindako txostenean
ageri da elder-oihal Iparraldeko hiztegietan (Casve
FE eta T-L LFB)'.
- [E116]: 'Ez: nire ustez, lerde
baldin bada komuntzat jo duguna, eta elder utzi badugu marka
gabea, orain arte bederen beti saiatu gara komuna bakarrik jartzen.
Lantaldearen proposamena koherentea da horrekin, sinonimotzat jo
baikenituen lerde eta adur. Bestetik, oihal
sartzea agian gehiegi da. Nik ez dakidana da 'babero' adur zapia
den edo beste zerbait ere gehiago (umeari jaten ari dena eskapatzen
zaionean, hori ez da adurra. Baina, tira, lantaldearen proposamena
onartuko nuke besterik gabe: babero* e. adur-zapi,
lerde-zapi'
- Erabakia: Erabakia
(2004-05-28): 'OK'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baberrun
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, baberrun-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. babarrun].
Estekak-
HBO
Aztergaia: baberrun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: Ik. babarrun / HiztEn: + / LurE: - /
ElhHizt: Ik. babarrun / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma
Ik. babarrun.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babes
1 iz. Gordetzen, zaintzen edo zerbaitetatik begiratzen duen gauza. Ik. geriza 2. Haizearen ihesi babesaren bila. Horma baten babesean atseden apur bat hartu zuen. Gauaren babesean gorde. Mendizaleak nekeak jota iritsi ziren beheko kanpalekuaren babesera. Gurasoen babesa. Ontzia haize babesean jarri. Ginbailtxo hura beroaren babes bikaina baitzen.
2 iz. Gordetzea, zaintzea edo zerbaitetatik begiratzea. Babes eskubidea. Babesa eskaini,
eman, eskatu, ukatu.
3 iz. Egitasmo edo ekimen bati ematen zaion laguntza. Euskaltzaindiaren babesa lortu nahiz. Coca Colaren babesaz.
4 adj. Lekuez mintzatuz, babesean edo babestua dagoena. Leku babesean dago. Sakonik babesenean.
babes erakunde, babes-erakunde iz. Arrisku edo premia egoeran dagoen norbait edo zerbait babesten duen erakundea. Nerabe horietatik ia gehienak adingabekoentzako babes-erakunde publikoek
hartzen dituzte.
babes etxe, babes-etxe iz. Behartsuei eta gabetuei babesa eskaintzen zaien etxea. Emakume askok bizilekua utzi behar izaten dute eta babes etxeetan
aurkitzen dute beharrezkoa duten laguntza eta aldi baterako ostatua.
babes neurri, babes-neurri iz. Batez ere pl. Zerbait babesteko hartzen den neurria. Babes-neurririk gabeko sexu-harremanak. Informatikan, babes-neurri guztiak hartu behar direla zioen, eta ez dugula inoiz fidatu behar.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babes
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau54 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:03 |
1993-11-11 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: babes-etxe.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K201]: "haize-babes,
haize-babesean,..." (2003-05-15)
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 'Hitz horren azpisarrera
gisa, hurrengoak gehi daitezke: —babes-erakunde: hala
deritze, besteak beste, tutoretzari, kuradoretzari eta
familia-harrerari, horiexek eratzen baitira adingabeek eta ezgaiek
zaintzailerik ez dutenerako. —babes-errekurtso:
Konstituzioan aitortutako oinarrizko eskubideak eta askatasun
publikoak urratzen direnean, edozein herritarrek jar dezake
errekurtso hori. Zuzenbidearen esparruan oso zabalduta dago, eta
egungo konstituzio askotan (Europakoak nahiz Amerikakoak) aipatzen
da. —babes ofizialeko etxebizitza: Horren ildotik, "babes
ofizial | H: eraikuntza librea" oharra egin da; baina hiztegi
modernoek (hala nola, 3000 Hiztegiak eta Euskaltermek) esamolde
hori jasotzen dute, eta egoki izan daiteke berori
barneratzea. Hitzaren familiaz denaz bezainbatean,
babesgo gehi daiteke. 3000 Hiztegiak badakar babesgo hori,
eta hitzez hitz hauxe dio: "generalmente institución para proteger,
protectorado"; jarraian, adibide moduan, babesgo zibila
("protección civil") jasotzen du. Mujikaren Hiztegi zaharrak ere
hitz hori jasotzen du'.
- [E116]: 'Ez dugu gure hiztegian sartu
errekurtso. Beraz, orain ezin da babes-errekurtso ere
sartu. Babes erakunde ez dut aurkitu gaurko prosan, baina
ongi eratua da eta erabilgarria izan daiteke. Nik bere bidea egin
dezan utziko nuke. Babes ofizialeko etxebizitza bezalakoak
arruntak dira Hegoaldean, eta gaurko idazleek erabiltze dituzte
prosa idatzian ere (ez bakarrik administraziokoan). Nik hau sartuko
nuke. Beraz, hau da nire proposamena: babes, babes ofizialeko
etxebizitza'
- [E113]: 'Nik ez dut ezer horren
kontra, baina Hegoaldean deitura esapide arrunta izangatik,
Iparraldeko batek ez daki zer den eta erabide gardena izanik ere ez
du ulertzen ere zeri erraten zaion: etxebizitzak babes ofizial
duela adierazteko? Zer erran nahi ote du horrek zuzen? Nire ustez,
egokiago litzateke erakunde edo izaki administratibo bereziei
dagozkien izenak, ahal bezain gutxi sartzea, eta egiten denean
esapidea hiztegi administratiboari dagokiola seinalatzea. BERAZ
PROPOSATZEN DUT : Admin. (edo holako zerbait) SARTZEA sarreraren
ondoren'.
- Erabakia: Erabakia
(2004-05-28): 'babes, babes erakunde (AS)'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babesgabe
adj. Babesik ez duena. Haur babesgabe baten antzera. Lurralde honetako toki babesgabeak miatzera etorriak zarete.
babesgabeko adj. g.er. Babesgabea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babesgabe
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:30 |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
babesgabeko.
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-gabe.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
izond.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babesgabetasun
iz. Babesik eza, babesik ez duenaren egoera.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babesgabetasun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babesgabetu, babesgabe/babesgabetu, babesgabetzen
du ad. Babesik gabe utzi.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babesgabetu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
babesgabe(tu), babesgabetzen.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babesgarri
1 iz. Zerbait edo norbait babesten duen gauza. Babesgarririk gabe. Minik ez hartzeko, azpian babesgarri bat jarri zuen.
2 (-en atzizkiaren eskuinean, artikulurik eta kasu markarik gabe). Bekokian zeukan eskua, begien babesgarri. Estalki bana gorputzaren babesgarri.
3 adj. Babesten duena. Bere itzal babesgarria. Fruituaren oskol babesgarria.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babesgarri
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau54 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
iz. eta izond.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babesgune
iz. Babeslekua.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babesgune
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-gune.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babeski
iz. Babesgarritzat erabiltzen den gauza. Hartu iskilu eta babeski, eta ni laguntzera jaiki.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babeski
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:27 |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-ki izengilea.
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 'babeski iz.'.
- [E116]: 'definizioa emango nuke,
bestela ez baita ulertzen: 'babesteko tresna''.
- [E116]: 'nire proposamena:
babeski iz. 'babesteko tresna''.
- Erabakia: Erabakia
(2004-05-28): 'OK'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babesle
1 iz./adj. Batez ere pertsona edo izaki bizidunez mintzatuz, zerbait edo norbait babesten duena. Elkartearen babesleen artean. Foruaren babesleak. Jainko babesleei opariak eskaintzen. Oskol babeslea.
2 iz. Kultura edo kirol jardueraren bati, publizitatea egiteko helburuz, dirulaguntza ematen dion enpresa edo erakundea. Babesle sendo bat lortzen ez badute, taldea desagertu egingo dela. Udala eta Diputazioa dira jaialdiaren babesleak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babesle
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau54 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Eratorri-konposatu berria hobestekoa da, lehiakidea baino
hedatuagoa baita
babestaile erregularra baino hedatuagoa baita
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-le/-tzaile
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babesleku
iz. Norbait edo zerbait babesten den lekua. Ik. babesgune; gordeleku. Ez zieten babeslekurik indartsuenek ere haize berriei gogor egingo. Euskararen babesleku genituen baserria eta kostaldea ez dira, aspaldidanik, lehen ezagutu genituenak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babesleku
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:16 |
1998-01-14 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-leku.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E202]: [sartzea merezi duela iradoki
du] (1995-01-09)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babesorri
iz. Azaleztaturiko liburu baten hasieran eta amaieran jartzen den orri zuri testurik gabea. Inkunablearen babesorriak, liburuaren gorputza bezala, paperezkoak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babesorri
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Forma berri tradizioko oinarri handirik gabea
forma berri lantaldeak proposatua, babestorri osaera
okerrekoaren ordaintzat.
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-orri.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babespe
iz. Babesa. (Batez ere leku atzizkiekin erabiltzen da, singularrean). Xafanen semeak bere babespean hartua zuen Jeremias.
BBKren babespean eta Markinako Udalaren laguntzarekin.
Nazio Batuen bake indarraren babespeko segurtasun eskualdea.
Otoitzaren babespera jo dut oker zebilen anaia askatzeko.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babespe
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:41 |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)
babespean, babespeko, babespera.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babestaile
iz./adj. [Oharra: Euskaltzaindiak, babestaile-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. babesle].
Estekak-
HBO
Aztergaia: babestaile
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:29 |
1998-01-14 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: Ik. babesle /
LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma
Ik. babesle.
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-le/-tzaile.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babestoki
iz. Babeslekua.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babestoki
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:27 |
1998-01-14 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-toki.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babestorri
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, babestorri-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. babesorri].
Estekak-
HBO
Aztergaia: babestorri
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
Katal: Babestorria: Hoja de guarda / Babestorrian eskuzko
oharrak: Anotaciones manuscritas en hoja de guarda.
Informazio osagarria
Konposatu desegokiaren ordez ematekoa
Ik. babesorri.
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
aditzoina + izena elkarketa berriari forma -t- gabea
dagokio.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babestu, babes/babestu, babesten
1 da/du ad. Babesa eman; babesean jarri. Harresi sendoz babesturiko hiria. Euri denean estali eta haize denean babestu. Oinak babestu eta berotzeko. Norbaitek bere mendean daudenak babestu. Elkar babestuko dute. Azalaren koloreak babesten ditu zenbait animaliaren erasoetatik.
2 da ad. Estalpetu. Elurra hasi zuen eta etxola batean babestu ginen.
3 du ad. Egitasmo edo ekimen bati babesa eman. Bertsolari txapelketa, Euskaltzaindiak babestua. Diru aldetik Aurrezki Kutxak babesten du.
4 (Partizipio burutua izenondo gisa). Hiri babestua. Leku babestuetan. Itsasontzi handi babestuak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babestu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:03 |
1993-11-11 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
babestu, babes(tu), babesten. da/du ad.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
babestu, babes(tu), babesten
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babil
iz. Metxa. Ik. muki 3. Kandela mehe, txiki, babil laburrekoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babil
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
metxa.
Adibide argigarriak, testuinguru egokiak
kandela mehe, txiki, babil laburrekoa.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [P008]: [Sartzeko proposatzen dut]
(1994-07-29)
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: 'babil: gaizki
mozturik ageri da. Zuzendu'.
- [E116]: ez dakit ongi zer esan nahi
duen XK-k. Berak argituko du'.
- [E208]: 'Esan nahi dudana hauxe da,
pasatu zitzaigun zerrendan hitza gaizki zatikaturik agertzen zela:
ba- lerro batean eta hurrengoan bil. Oraingo honetan
ongi ageri da: babil'.
- Erabakia: Erabakia
(2004-05-28): 'OK'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babiloniar
1 adj. Babiloniakoa, Babiloniari dagokiona.
2 iz. Babiloniako herritarra.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babiloniar
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:36 |
1998-01-14 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2007-10-02 |
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
izenak dira corpuseko eta OEH argitaratuko babilondar 10 (Mb
IArg I 6; Dv, Etcheberry, Or MB, Ol) eta babiloniar 3 (Lard, Hb
Egia, Ker).
babiloniar 6 (eta babilonitar 1; izlag. 4 eta izond. 1):
Artea eta gizona (Irabazleek jakin zuten babiloniar artista
handiez probetxatzen), J.A. Agirre (Han bizi ziren babiloniar
gendearen oztopoa izan arren, horma-hesia osoro berriztatua izan
zen), X. Mendiguren B. (babiloniar kultura, literatura
ugaritikoak babiloniar eta egiptoar literaturen eragina jasotzen
du); P. Apalategi (Fisika kosmikoa astronomo babiloniarren
behapen medioez eraikitzera beharturik balego bezalatsu da
nolabait); UZEI (Babiloniak lehenengo assyriarrek gero eta
babiloniarrek bigarrenez), M. Amundarain (babilonitarren
uztarpean zegolarik).
babiloniar: AB38 2, HiztEn, LurE.
Beste (edozein) iturritako erabilerak
babiloniar: F. Morillo ("Babel babiloniar"); X. Amuriza
("tapiz babiloniar"; "babiloniar tapiz"); I. Mendiguren / A.J.
Toynbee ("babiloniar eremu", "babiloniar gatibualdi", "babiloniar
gerra-jaun", "babiloniar probintzia"; eta neobabiloniar); J.M.
Lekuona ("babiloniar gatibualdi") // EAB (86 ager.; adib.,
"babiloniar gudaroste" 5, "babiloniar herri" 3, "babiloniar
herrialde", "babiloniar soingaineko"). // ZTC: Elhuyar ("herrien
artean sumeriarra, babiloniarra
", "astronomo babiloniar"), Urrezko
abarra ("Iraganaren lekuko ditugu babiloniarrak"), A. Ibarra
("zalantzak sortarazi asiar, babiloniar eta pertsiarren historiaren
inguruan").
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
babiloniar: EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE;
babilondar: DRA. Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE,
XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
Erdal babilonio / babylonien, -enne formen ordaina:
babiloniar: ElhHizt (eta Babiloniako), HiruMila. // Ez dugu
aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve FE, HaizeG FB, T-L
LBF, PMuj DCV, Azkue Aurkibidea.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + /
EskolaHE: +
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
Kategoriak aipatzea komeni da: "iz. eta izond. edo izlag."
Informazio osagarria
Esapideei dagokien sistematika
-tar/-ar.
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
-tar osaerakoak.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: Osoko Bilkura
(2015-06-26): babiloniar iz. eta izond. edo izlag.
(herritarra). [kategoriak gehitu dira]
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babo
adj. Ergela. Babo arraioa!
babor
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, babor-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. ababor].
Estekak-
HBO
Aztergaia: babor
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau54 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1993-11-11 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
babor* e. ababor
Informazio osagarria
Forma baztertzekoa, baina aipatzekoa
†babor: ik. ababor; ik. ezker, babor
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [I102]: "badirudi ababor
bakarrik eman beharko litzatekeela, hori delako nik dakidanez
literaturtradizioa duen forma bakarra. Bizkaiko arrantzaleok,
behintzat, ezkerra erabiltzen ohi dute, sinonimotzat,
jakina, eman behar dena" (1995-01-10)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
babuino
iz. Afrikako tximino handia, buztan luzea, txakurrarenaren antzeko
mutur irtena eta ile zuri-horixkaz estaliriko masailak dituena,
talde handi eta ongi antolatuetan bizi dena (Papio sp.). Ik. papioi.
Estekak-
HBO
Aztergaia: babuino
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
Ez dugu aurkitu OEH-EEBS corpusetan.
babuino: HiztEn ("Zerkopitezidoen familiako eta
Papio generoko primateen izen arrunta"), LurE, Euskalterm 1
(eta gainera papioi forma). Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38,
AB50.
Sektore jakin bateko informazioa
Ik. babuino, papioi (la Papio) fitxa
Izendegiko hustuketan: babuino: J.A. Agirre,
Animali basatiak; J. Aldazabal, Animalien umeak; X.
Kintana Hizt80; UEU Antropologiazko ikastaroa;
papioi: X. Kintana Hizt80; Aramendi,
Animali mundua.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
babuino forma eman dutenak: HiruMila, ElhHizt,
EskolaHE. // Ez da ageri hiztegiotan: EuskHizt, Lur
EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF,
Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Informazio osagarria
Sinonimoa(k)
Sin. papioi.
Informazio lexikografikoa
Landare eta animalien taxonomi izena
Papio sp.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [P008]: [Sartzeko proposatzen dut]
(1994-07-29)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bada
lok. Aurretik esan denarekin nolabaiteko lotura, ondorio gisakoa edo, adierazten duen hitza. Dirua du eta gastatzeko gogoa; zergatik, bada, ez du erosten? Bada, hori zure eskuan dago. Horrela egingo dut, bada, nik ere. Goazen, bada. Horregatik, bada, heldu naiz berandu. Zer du, bada? Horra, bada, zer jazo zen.
[Oharra: elkarrizketetan eta kidekoetan onartzekoa da ba forma, maila neutroari bada forma dagokion arren].
Estekak-
HBO
Aztergaia: bada
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-06-25 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:01 |
|
|
Formari buruzko datuak
Informazio lexikografikoa
Mailak
forma hori dagokio maila neutroari; eta euskara mintzatuan (cf.
elkarrizketak) onartzekoa da ba forma
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [A106]: "[maila neutroa]. Zehaztasun
horren ordez [juntagailu gisa] proposatzen dut". (1993-02-10)
- [E205]: zer da hori?" (1993-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
badaezpada
adb. Gerta daitekeena aldez aurretik kontuan edukirik. Badaezpada esaten dizut. Oskarbi zegoen, baina badaezpada aterkia hartu zuen. Izena osorik doa, laburdurarik gabe, badaezpada. Zertarako ipintzen duzu herriaren izena bi aldiz?, badaezpada.
badaezpada ere adb. Badaezpada. Badaezpada ere, bi har itzazu. Badaezpada ere, jakinaren gainean jartzen zaitut. Baina ez diot, badaezpada ere, inori agertu nahi gorderik dagoena.
badaezpadako 1 adj. Zalantzazkoa; erdipurdikoa, fidatzekoa ez dena. Ik. nola-halako. Mundu hau badaezpadakoa da, ez da ezer segururik eguzkiaren azpian. Orduan ezagutzen dugu munduko atsegintasun guztiak badaezpadakoak direla. Juanitori, berriz, dena iruditu zitzaion badaezpadakoa, itsusia, txiroa Zabaletan. Badaezpadako jendea. Badaezpadako neskatxen atzetik. Gizagalduen eta badaezpadakoen aholkuak ez entzuteko. Badaezpadako ardoa.
2 adj. Badaezpada egiten dena. Badaezpadako neurriak hartu zituzten.
badaezpadan adb. Batez ere Bizk. Badaezpada. Neu ere, badaezpadan, gela honetan atze-atzeka sartu izan naiz.
badaezpadan ere adb. Batez ere Bizk. Badaezpada ere. Badaezpadan ere, batu nituen pintatzeko tresnak eta goitik beherantz hasi nintzen astiro-astiro.
badarik
lok. Hala ere, dena dela. (ere partikula har dezake). Eta ez naizelarik ongi preparatua egun oroz meza santuaren errateko, badarik ere,
ahal guztia eginen dut egun jakinetan jainkozko misterioen errezibitzeko.
Estekak-
HBO
Aztergaia: badarik
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + /
EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
batez ere Ipar.
Forma baten adiera(k)
hala ere, dena dela.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E115]: 'Badarik Ipar.
Nun?'.
- [E116]: 'OEH-n adibideak. Hau dio:
'Atestiguado fundamentalmente en autores septentrionales (además de
algún alto-navarro) de los ss. XVI-XVII; entre los accidentales se
documenta en Ochoa de Arin. La forma badariak es empleada
por Etcheberri de Ziburu y Harizmendi; bedariak por
Goyetche' Eta gero datoz adibideak: Leizarraga, Pouvreau, Mirande,
Duvoisin, eta abar. Egia da zaharra dela, eta Iparraldekoa, hortaz,
baina gaurko idazleek ere eskuratu dute eta erabiltzen dute:
Lertxundi, Juan Garcia, Linazasoro, Aristi, Mendiguren Elizegi.
Nire proposamena: kentzea 'batez ere Ipar. Zah' eta hola ematea:
badarik lok. 'hala ere, dena dela''.
- Erabakia: Erabakia
(2004-05-28): 'badarik (ere) lok.'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
badere
lok. g.er. Bada ere.
Estekak-
HBO
Aztergaia: badere
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + /
EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
bada ere.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
badia
iz. Itsas golko txikia, ontziak babesteko balio duena. Getariako badian.
Estekak-
HBO
Aztergaia: badia
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau54 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:09 |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorri-osaerak gorabehera, hedatu-nagusitua da
forma zaharra baia da, baina badia nagusitu da
gaur; lehen formak, gainera, ahoskapen-arazoa sor lezake, silaba
bitan ebaki baledi. Gehiengoz hobetsi da bigarrena.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K204]: "baia: Donibaneko baia
[Lhande-renetik hartu ditut...]" (1995-03-03)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
badminton
iz. Tenisaren antzeko jokoa, pilotaren ordez,
pilota erdi batez eta lumazko isats batez osaturiko jaurtigaia erabiltzen duena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: badminton
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2008-07-08 |
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
MilaHitz
Erdaretako formak
OfQuLF: sport de raquette || Badminton || nom d'un château
d'Angleterre où l'on pratiquait un sport semblable.
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Izen propiotikoak.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bafada
1 iz. Lurruna; ahokada, ahotik behingoan botatzen den airea. Pipa bafada bat. Bafadatik ezagutzen diat pattarra edan duala. Paper fabriketako ke aterabideek zerua zikintzen dute beren bafada nahasi beltzez.
2 iz. Hats moduko aire bolada. Azienden gernu bafadatik urruntzea. Bafadak du salatzen lorea. Ene soineko arropa guztietarik ateratzen dela ez dakit zer bafada.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bafada
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau54 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Tradizioan halako erabilera-bermea duen forma (hiztegiari
oreka-osotasunak emateko egokia dena)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bafadaka
adb. Bafadak jaurtiz; bafadetan. Sudur zulo handietatik bafadaka.
Leiho irekietatik bafadaka sartzen zen udaberriko haizea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bafadaka
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:35 |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: AS / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: + /
EskolaHE: AS
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bafatu, bafa, bafatzen
du ad. (nor osagarririk gabe). g.er. Bafadak jaurti.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bafatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:25 |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
bafatu 7 aldiz jaso da: A. Ugidos 1 ("—Ez ezazu
aurkakoa egin —Urgl-ek bafatu zuen"); H. Knörr 6 (adib. "Sua?
—bafatzen du herensugetxoak"; "Baina herensugeak bafatzen du
pozaren pozez").
bafatu: HiztEn ('bafadak egin'). Ez dugu aurkitu
ohiko hiztegi-iturriotan: DFrec; AB38; AB50; LurE; Euskalterm.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
bafatu: ElhHizt ('echar bocanadas; resoplar');
HiruMila ('exhalar, resoplar, expulsar aire, vapor... a ráfagas');
Lur EF/FE ('exhaler'); PMuj DVC ('avahar, calentar
con el vaho, vaporear, resoplar'); pafatu: HaizeG
BF ('exhaler'); Lh DBF ('exhaler, lancer des
bouffées'); DRA ('exhalar, alentar, soplar'); PMuj DVC ('1
exhalar, alentar, soplar, vahear, resoplar, bufar; 2 espirar,
exhalar, despedir olor'). Ez dugu aurkitu besteotan: EuskHizt;
EskolaHE; Lur EG/CE; Casve EF.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Orain arte erabili gabea da, baina gaia ere bai
tradizioan erabili gabea, baina egokia, lantaldearen ustez.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
bafa, bafatzen.
Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena
du ad. (nor kasurik gabea da jasotako testuetan).
Forma baten adiera(k)
bafada jaurti.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bafle
iz. Bozgorailuak eta honen kaxak osatzen duten multzoa. Kanpoan bi bafle erraldoi daude, eta bertatik entzuten dugu Chavez irratian esaten ari dena.
Gaur hogei urte egin zuten ihes espetxetik, bafle batzuen barruan ezkutatuta.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bafle
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
1998-01-14 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
bafle EB 1 (X. Mendiguren E: "Bafleari tiro egin
eta musika ixiltzen da").
bafle: AB50 2, HiztEn ("1 Bozgoragailu bati
atxikitzen zaion xafla zurruna. Bozgoragailuaren mintz
bibratzailearen bi aldeetako soinu-uhinak bereiztea du helburu. 2
(hed.) Bozgoragailuak eta honen kaxak osatzen duten multzoa");
baffle: AB38 1, Euskalterm 1. Ez dugu aurkitu ap.
DFrec, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
bafle: ElhHizt. // Ez dugu aurkitu ap.
EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE,
XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA,
PMuj DVC.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
Erdal bafle / baffle formen ordainak: ElhHizt:
bafle, bozgoragailu. // Ez dugu aurkitu ap.
HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve
FE, HaizeG FB, T-L LBF, PMuj DCV, Azkue
Aurkibidea.
Erdaretako formak
es baf(f)le formaren erdal ordainak: fr
(DLLF): baffle; it (S. Carbonell): ez dugu aurkitu;
ca (DCC): bafle; en (Collins): speaker, loudspeaker;
de (Langenscheidts): Lautsprecherbox, Hi-Fi-Box.
Lantaldearen irizpideak
Zalantzazkoa da mailegua, lantaldeak zalantzak baititu horren
premiaz
baldintza minimoa betetzen du, baina ez da nazioartekoa, eta
hobeto ikustekoa da horren premia.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo
nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]"
(1994-11-02)
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: 'bafle: baldintza
minimoak betetzen baditu, eta horren ordez hoberik ez badakigu,
onena onartzea litzatekeela uste dut'.
- [E123]: 'Bafle. Baldintza
minimoa betetzen badu, sartu egingo nuke. Hau bai bada eguneroko
hitza, batez ere gazteentzako'.
- [E116]: 'nik ere sartuko nuke,
arrazoi beragatik. Gainera, gaurko idazleek ere erabiltzen dute:
Iturriaga, Alberdi, Epaltza, Zaldua, Aristi'.
- Erabakia: Erabakia
(2004-05-28): 'OK'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baga1
1 iz. Uhina, olatua. Bagak sartzen ziren ontzira. Jo gintuen beste baga batek burutik behera. Baga eta olatuen orroak.
2 iz. Irud. Tentaldiaren bagetan galdu duzu graziaren ontzia. Ekiten diote grina txarren bagek, behin alde batetik, gero bestetik.
Estekak-
HBO
Aztergaia: baga 1
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau54 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
baga 'uhina, olatua'.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
baga 1 gisa eskainiz.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
olatua, batez ere olatu handia
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E410]: "Orotarikoan dio: "son
relativamente escasos los ejemplos del presente siglo". Euskara
mintzatuan bizirik dagoen hitza da, gutxienez Zarautzen (Xanti
Iruretagoiena). Eta esanahiari buruz, "azpiko olatua" omen da.
Horregatik erabili zen Meteorologia hiztegian: mar de fondo
= baga-itsaso" (1994-07-07)
Euskaltzainen oharrak
- [E115]: 'Baga: gaskoi hitza.
Onartu beharra: arrantzaleek, animismoz, erdal hitzak darabiltzate
etsai dituzten galerna, arroka, olatu, eta besteen
izendatzeko'.
- [E116]: 'beraz, badirudi TXPk ere
onartzen duela proposamena. Hala ere, proposamen horretan nik
komuna den 'uhina' bakarrik emango nuke, 'olatu' sarrerari
Heg marka jarri baitiogu. Hau da, hortaz, proposamena:
baga 1 'uhina''.
- Erabakia: Erabakia
(2004-05-28): 'OK'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baga2 postpos. [Oharra: Euskaltzaindiak, baga-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. gabe].
Estekak-
HBO
Aztergaia: baga 2
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: † Ik. gabe / HiztEn: Ik. 1 gabe / LurE: - /
ElhHizt: ik. gabe / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma
Ik. gabe.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bagai
adj. g.er. Alferra, nagia.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bagai
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
alferra, nagia.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bagaje
iz. Bidaia batean eramaten diren gauzen multzoa. Ik. puska 3. Ez baita aise bidaiatzen, hainbeste kargarekin, ez ate hertsitik sartzen, hainbeste bagajerekin.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bagaje
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
bagaia 1 (Gy: "Ez baita aise bidaiatzen, /
haiñbertze kargarekin, / Ez athe hertsitik sartzen, / haiñbertze
bagaiekiñ") eta OEH argitaratuan beste 1 (Urt Gen: "de interpr. no
clara"); bagaje 1 (Xarlem: "Moruen bagajiak eraiki
behar dütügü, haien muianez eliza eraginen dügü");
bagaieria ES 3 ("Eta hekien tresneria, eta bagaieriak
harturik, gabaren laguntzarekin batean..."; "hillak gelditu ziren,
eta bagaieriak galduak..."; "eta oihan itsuak direla kausa,
oldartzen zitzaitztelarikan gain-aldetik bagaierien azken
parterainokoan...").
bagaje: DFrec 1; Euskalterm 2. Ez da azaldu ohiko
iturri-hiztegiotan: AB38; HiztEn; LurE; AB50.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
Beste hiztegietakoak: bagaia: HiruMila;
bagaje: EuskHizt. Ez dugu aurkitu ondokoetan: HLEH;
ElhHizt; EskolaHE; Lur EG/CE eta EF/FE; Casve
EF; HaizeG BF; DRA; Lh DBF; PMuj
DVC.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
erdal bagaje, bagage(s) formen ordainak beste
hiztegietan: ElhHizt: 1 ekipaje; 2 (fig.) baliabide,
ahalmen; jakinduria, ezagutza //
HiruMila: 1 (Mil.) bagaia, hatu, bagaieria,
fardeleria; 2 bestia de carga: zamari,
zamabere // Lur EG/CE: hatu //
Lur EF/FE: hatu, puska // Casve
FE: hatü; (train de-) kargeria //
HaizeG FB: puskak; (voyage) bide-orniak; Plier
bagage: puskak // T-L LFB: puskak
// PMuj DCV: axe, atu, matratzu,
tresneria, puskak; bagajero: soinkari,
axelari.
Erdaretako formak
Erdaretako formak: fr (DLLF): bagage,
bagages pl, matériel d'équipement (militar);
it (S. Carbonell): Mil. salmerie; Mil. bestia
requisita (per le salmerie); ca (DCC): bagatge;
en (Collins): a) (Mil) baggage; equipment;
luggage, baggage (US); b) animal beast of
burden; c) (fig) knowledge, experience; de
(Langenscheidts): Gepäck; fig. (intelectual) geistiges
Rüstzeug.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Forma nagusia da gaur
.1: Zah. eta g.er. markak dagozkio, berez (edo
lantaldearen irizpideen arabera); gero, berriz, ekipaia
saihestekoaren ordaintzat proposatu da.
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E123]: 'Bagaje. Ez dut
ulertzen zergatik proposatu behar den Zah. eta g.er.
markak dagozkion hitza, ekipaia izenaren ordain. Azken
batean biak dira maileguak. Ezin al dira biak hartu?'.
- [E116]: 'Nik bagaje ez nuke
aipatuko. Ez dut inon ere aurkitu: bagaia bezala erabiltzen
du Kaltzadak. Eta berdin beste idazle batek ere. Ekipaia ez
dakit sartuko den, oraingoz ez baitugu sartu, baina hitz hau
Izagirre, Epaltza, Sarrionandia, Bernaola, K. Navarro, Aristi,
Unzurrunzaga eta H. Etxeberriak bederen erabiltzen dute. Beraz,
txanda etortzen zaionean ikusi beharko da zer egin. Nire
proposamena: ez aipatu oraingoz bagaje hitza'.
- Erabakia: Erabakia
(2004-05-28): 'bagaje iz.'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bagasoka
iz. Zah. g.er. Soka lodia. Aberatsa zeruan sartzea baino errazago da bagasoka bat jostorratzaren begian sartzea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bagasoka
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-soka.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
soka lodia.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bagdadar
1 adj. Bagdadekoa, Bagdadi dagokiona. Bagdadar agintariak.
2 iz. Bagdadeko herritarra.
bage postpos. [Oharra: Euskaltzaindiak, bage-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. gabe].
Estekak-
HBO
Aztergaia: bage
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: Ik. gabe / LurE: - / ElhHizt: ik.
gabe / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma
Ik. gabe.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bagil
iz. Ekaina.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bagil
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau54 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
bagil h. ekain.
Informazio osagarria
Euskalki mailako forma, hobetsia aipatuz jasotzekoa
ik. ekain
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[nik zerrendatik kendu
egingo nuke]" (1994-11-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bagina
iz. Umetokitik bulbara doan hodia,
muki mintzez estaliriko giharrezko paretak dituena. Ik. ematutu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bagina
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Txostenaren laburpena
bagina 'ematutua' adierakoa aztertu da; ik. dagokion
informazioa s.u. magina.
Agerraldi banakoak dira bagina (Kuxkux 5),
baginabarneko (UZEI. Medikuntza/3) eta
magina (E. Antxustegi).
bagina: HiztEn; LurE; Euskalterm 14;
baginitis: HiztEn; LurE; Euskalterm 2;
magina: DFrec 2; AB38 6; HiztEn ("ik. bagina");
LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
Beste hiztegietako formak: magina: EuskHizt,
EskolaHE, XarHizt, Casve EF, Lh DBF, DRA;
bagina: ElhHizt, EskolaHE (+ baginitis)
// HiruMila: bagina: ("vagina, vaginal");
magina ("1 Anat. vagina. 2 vaina de espada. 3
Bot. vaina, túnica de algunas simientes"). // Ez dugu
aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FB, HaizeG BF,
PMuj DVC.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
Erdarazko vagina / vagin eta vaginitis /
vaginite-ren ordainak beste hiztegietan: ElhHizt:
bagina // HiruMila: magina, ematutu,
alu; maginitis, magina-min // Lur
EG/CE: ematutu // Lur EF/FB:
alu, ematutu, magina // XarHizt:
magina // Casve FE: alü,
emabide, motxa; emabidemin // T-L
LFB: emabide // PMuj DCV:
ema-bide, ema-tutu, tutu; tutu-min
// Azkue Aurkibidea: alu // Ez dugu
aurkitu ap. HaizeG FB.
Erdaretako formak
es vagina / vaginitis formen ordainak:
fr (DLLF): vagin / vaginite; it (S.
Carbonell): vagina / vaginite; ca (DCC):
vagina / ø; en (Collins): vagina / ø;
de (Langenscheidts): Scheide / Scheidenentzündung.
Informazio osagarria
Zerrendako mailegu onartuaren pareko euskal osaerazkoa
Sin. ematutu.
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo
nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]"
(1994-11-02)
- [A106]: -g- grafemaz [proposatzen
dut]" (1994-11-18)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baginitis
iz. Med. Baginaren hantura.
Estekak-
HBO
Aztergaia: baginitis
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
NekHizt.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-itis.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bago
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, bago-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. pago].
Estekak-
HBO
Aztergaia: bago
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau54 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-07-23 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Guztira 312 forma agertu dira (konposatuak eta eratorriak
barne).1 Forma nagusia pagoda, 220 ager.ekin: batez
ere B-Gn (G 154 eta B 54); IEan 10 ager. eta EBn 2 (MEIG).
bagobatez ere IEan ageri da, 11 ager.ekin (8 Mdg eta
1 O Pr; B 1 (Balad) eta EBan 1 (MEIG).
fago IEan, 7 ager.ekin (6 Dv eta 1 Hb).
phagoere bai, 2 ager.ekin (ChantP eta JE
Ber). 2 Eratorriak: pagondo, pagotxo, pagatxa,
pagotzar eta pagadi. BGkopagadida
erabiliena (49 ager. forma horretan), aldaerokin: bagadoi
(Mdg), pagadui (Akes), pagari (Apaol, Izt) eta
pagodi.
bago (9 ager.: EBko 8 + IEko 1);
bagadi (5: EB); fago (1: EB);
fagadi (2: EB); pago (71 ager.: Bko 7;
Gko 34; IEko 3; EBko 27); pagadi (30 ager.: Bko 1;
Gko 17; EBko 12); pagodi (1: G); phago
(2: IE)
DFrec: bago (3), fago (1), pago (2);
Irakasmundua: bago (18), bagodi (1), fago (1),
pagadi (8), pago (17), pagoeta (1);
Komunikabideak: pagadi (1), pago (2); Euskalterm:
pagadi (10), pagatxa (1), pago (14); HiztEn:
pago, pago-ezkur, pagoki, pagondo.
Bestelakoak
Jatorrizko forma
bago, baga-
Euskaltzaindiaren Arauak
bago* e. pago.
Lantaldearen irizpideak
Baztertzekoa da, eta beste batez ordezkatzekoa
pago forma hobetsi da, arrazoi sendoak baitaude
lehendikoa aldatzeko
Informazio osagarria
Lexemen erregulartasuna
b-/p-
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "pago [grafia proposatzen
dut]" (1994-11-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bagoi
iz. Tren bateko orga, bidaiariak edo salgaiak garraiatzeko prestatua. Bagoi lerroa, andana. Bagoi bat idiz betea zetorren.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bagoi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau54 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:IkHizt |
1993-01-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:11 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
jateleku bagoi; litera bagoi; ohebagoi; salabagoi-
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bagoneta
iz. Bagoi txiki estalkirik gabea, batez ere salgaiak eta
kidekoak garraiatzeko erabiltzen dena eta errail gainean mugitzen dena. Ukuilutik simaurtegira bi errail jarriak dauzkate
eta egunero bagoneta koxkor batera simaurrak bildu eta simaurtegiraino eramaten dute.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bagoneta
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:35 |
1998-01-14 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE:
-
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo
nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]"
(1994-11-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bahaismo
iz. Erl. XIX. mendearen erdialdean
Persian sorturiko erlijio monoteista, erlijio nagusi guztien irakaspenen batasuna proposatzen duena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bahaismo
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
ZS:HBL |
2008-07-08 |
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Ez dugu bahaismo, babismo formarik aurkitu OEH-EEBS
corpusetan.
bahaismo: LurE, Euskalterm 1;
babismo: LurE, Euskalterm 1; bahaista:
Euskalterm 1; baha'i erlijio: Euskalterm 1. Eta
Euskalterm - ErlHizt (Bahâ Allah).
Hiztegietako informazioa
Beste hiztegietan: babismo: ElhHizt, Harluxet (eta
babista); bahaismo: EskolaHE, Harluxet (eta
bahaista). // Ez ditugu aurkitu ap. EuskHizt,
HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve
EF eta FE, HaizeG BF eta FB, T-L
LBF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC eta DCV,
Azkue Aurkibidea.
Erdaretako formak
fr (DLLF): babisme; it (S. Carbonell): babismo;
ca (DCC): babisme; en (Webster): babism, babist,
bahaism, bahai(st); de (Langenscheidts; Slaby/Grossmann):
ø
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
Katal: Bahaismoa: Bahaismo.
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
Izen propiotikoak.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bahamar
1 adj. Bahametakoa, Bahamei dagokiena. Bahamar hondartzak.
2 iz. Bahametako herritarra.
bahaola
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, bahaola-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. bahola].
Estekak-
HBO
Aztergaia: bahaola
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
1998-01-14 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Aldaera baztertuaren ordaina
Ik. bahola.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K204]: "'van' [Lhande-renetik hartu
ditut...]" (1995-03-03)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bahe
1 iz. Hondo sareduna edo zuloduna duen lanabesa, aleak tamainaren arabera edo zatikiak bereizteko erabiltzen dena. Ik. galbahe; zetabe; maze; artza; bahola; zetatxu. Bahetik igaro. Ahalik eta baherik tapituenak nahi genituzke lan honetarako. Bahe sarea: bahe zulo-handia. Okin berriak bahea zuri (esr. zah.).
2 iz. Irud. Bahe fonetikoan barrena iragazi behar ditugu entzuten ditugunak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bahe
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau54 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-03-24 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:Hletra |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z2:MatHizt |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
bahe, baha-
Jatorrizko forma
Eratostenesen bahe-
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [A104]: "Hitz elkartu hau, "galbahe"
(galbai) aipatzekoa sarrera honetan; gure artean bederen, zentzu
generikoan erabilia" (1994-08-02)
- [E302]: "Nik uste bahe
hitzaren eremua zabalagoa dela galbaherena baino. Bahea erabiltzen
da (zen) angulak harrapatzeko eta bahea eraikuntzako hondakinetatik
hondar xehea eta harriak bereizteko" (2003-09-22)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bahegile
iz. Baheak egiten dituen pertsona.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bahegile
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-gile.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baheketa
iz. Bahetzea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: baheketa
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: Ik. bahetzea / ElhHizt: + /
EskolaHE: -
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bahekin
iz. Alea bahetu ondoren gelditzen den hondakina.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bahekin
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Atzizkien araberako erabakiak
-kin.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bahetu, bahe/bahetu, bahetzen
1 du ad. Bahetik igaroarazi. Ik. galbahetu. Garia, legarra bahetu.
2 du ad. Baliagarri edo onargarri ez dena bereizi. Sarira aurkeztu zirenak bahetuz-bahetuz, sei abeslari gazte gelditu ziren azken aldirako. Nor zein diren ongi ditu Jaun onak bahetuko.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bahetu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
bahetu, bahe(tu), bahetzen. du ad.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
bahetu, bahe(tu), bahetzen
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E302]: "bahetu hitza oso
egokia da eta ondo dago, baina ez ote dago tartetxo bat
eralkizaharrarentzat?" (2003-09-22)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bahetze
iz. Bahetik igaroaraztea; baliagarri edo onargarri ez dena bereiztea. Ik. galbahetze. Baheak gehiegi kargatzen direnean, asko luza daiteke
bahetze denbora.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bahetze
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Lantaldearen irizpideak
Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona
-tze.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bahi
iz. Zorraren ordainketaren seinaletzat hartzekodunaren eskuetan uzten den gauza. Ik. berme. Hamar mila pezeta utzi nizkion eta erlojua eman zidan bahian. Zordunaren ondasunak dira hartzekodunaren bahia. Gure salbamenaren bahia den gurutzea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bahi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau54 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-05-28 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 'Hitz horren familiari
dagokionez, jarraikoak barneratzeko modukoak izan daitezke:
—bahituri: 3000 Hiztegian eta Euskaltermen, hitz hori
esangura bikoitzarekin ageri da: "1 rehén. 2 prendimiento,
secuestro". Mujikaren Hiztegi zaharrak ere badakar.
—bahitetxe: "Casa de empeños, monte de piedad" euskaraz
adierazteko, horixe erabiltzen dute, besteak beste, Elhuyar
Hiztegiak, 3000 Hiztegiak, Mujikaren Hiztegi zaharrak, Harluxet
Hiztegi entziklopedikoak eta Euskaltermek'.
- [E116]: 'Ez dut inondik ere ikusten
hitz horien beharra. Hiztegietan bakarrik ageri dira, baina testu
idatzietan ez da arrastorik ere. Segur naiz gaurko idazleek
(egunkarietan, aldizkarietan, eleberrietan...) hauen ordainak
badituztela, baina ez dakit zein diren, 'rehen' ere ez baitute
erabiltzen. Hiztegietan ageri badira esan nahi du hiztegiegile
bakoitzak aurrekoari hartu diola, baina euskaran ez dela
erabiltzen. Beraz, nik ez nituzke aipatuko oraingoz'.
- Erabakia: Erabakia
(2004-05-28): 'bahitetxe: Aurrezki Kutxa eta
Bahitetxea; bahituri Jas. 'bahitua,
bahitutakoa''.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bahiketa
iz. Norbait bere borondatearen kontra bahitzea, bereziki askatzearen truke zerbait lortzeko asmoz. Lehendakariaren bahiketa. Bahiketaren erantzukizuna bere gain hartu dutenak.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bahiketa
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau54 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Sarrera autonomoan ematekoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bahikuntza
iz. Norbaiten ondasunak, haren zorrei erantzuteko
edo, agintaritzak bere esku hartzea. Ik. bahitura 2. Ez zen bahikuntzarik egin.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bahikuntza
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E101]: "[faltan eman dut] Gipuzkoan
oraindik ere bizi den hitza: inoren sailean sartu diren ardiak
bahitzen ditu sail-jabeak: retención, prendimiento)"
(1994-06-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bahimendu
iz. Gobernu edo erakunde batek herrialde jakin batekin salerosketan aritzeko ezartzen duen debekua, zenbait salgai, bereziki armak eta gerra tresneria, saltzea edo erostea debekatzen duena. Ik. blokeo. AEBko ordezkari batek Kubari egin dion eskaintzarik argiena izan da hau, 1962an AEBk bahimendua ezarri eta bi herrialdeen arteko harremanak eten zirenetik.
bahisari
iz. Bahitua berreskuratzeko ordaintzen den saria. Bahitzaileek milioi bat euroko bahisaria eskatu zuten.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bahisari
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
1998-01-14 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma onartzeko eragozpenak aipatu ditu lantaldeak
ez dirudi osaera zuzenekoa; eta lantaldeak ez daki erabilia
den.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K204]: bahisaria:
[Lhande-renetik hartu ditut...] (1995-03-03)
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: 'bahisari: ez dakit
zergatik ez den onartzekoa, horren premia garbia izanik'.
- [E116]: 'ez dirudi osaera zuzenekoa;
eta lantaldeak ez daki erabilia den. Sartu (nahiz hori 'bahitzeko
saria' izango litzatekeen. Ezin dugu zorrotz jokatu, nahiz berez
'askatzeko saria', 'askasaria' behar lukeen izan)'.
- [E116]: 'badirudi 'bahisaria'
norbaiti norbait bahitzeagatik ematen zaion saria dela, ez norbait
askatzeko ematen den saria. Ez dakit, hortaz, oso eratua den. Ez
dakit, bestetik, baden horren premiarik, gaurko prosan ez baita
batere erabiltzen: ez egunkarian ez eleberrietan. Nik ez nuke
oraingoz aipatuko'.
- Erabakia: Erabakia
(2004-05-28): 'bahisari 'bahitua berreskuratzeko ordaintzen
dena''.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bahitegi
iz. Espetxea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bahitegi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:27 |
1998-01-14 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - /
EskolaHE: -
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bahitetxe
iz. Zerbait bahian hartuz dirua ematen duen etxea. Aurrezki Kutxa eta Bahitetxea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bahitetxe
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
EOh |
|
|
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 'Hitz horren familiari
dagokionez, jarraikoak barneratzeko modukoak izan daitezke:
—bahituri: 3000 Hiztegian eta Euskaltermen, hitz hori
esangura bikoitzarekin ageri da: "1 rehén. 2 prendimiento,
secuestro". Mujikaren Hiztegi zaharrak ere badakar.
—bahitetxe: "Casa de empeños, monte de piedad" euskaraz
adierazteko, horixe erabiltzen dute, besteak beste, Elhuyar
Hiztegiak, 3000 Hiztegiak, Mujikaren Hiztegi zaharrak, Harluxet
Hiztegi entziklopedikoak eta Euskaltermek'.
- [E116]: 'Ez dut inondik ere ikusten
hitz horien beharra. Hiztegietan bakarrik ageri dira, baina testu
idatzietan ez da arrastorik ere. Segur naiz gaurko idazleek
(egunkarietan, aldizkarietan, eleberrietan...) hauen ordainak
badituztela, baina ez dakit zein diren, 'rehen' ere ez baitute
erabiltzen. Hiztegietan ageri badira esan nahi du hiztegiegile
bakoitzak aurrekoari hartu diola, baina euskaran ez dela
erabiltzen. Beraz, nik ez nituzke aipatuko oraingoz'.
- Erabakia: Erabakia
(2004-05-28): 'bahitetxe: Aurrezki Kutxa eta
Bahitetxea; bahituri Jas. 'bahitua,
bahitutakoa''.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bahitu, bahi/bahitu, bahitzen
1 du ad. g.er. Zerbait bahian eman. Nahiago dituzte besteren onak zuzen edo makur hartu, eta bereak ere bahitu eta saldu, lan egin baino. Bahitzekorik eta saltzekorik ez dutenean. Besteren diruaz duenak etxea berritzen, etxe zaharra eta berria ditu bahitzen (esr. zah.).
2 du ad. Zerbait bahian hartu; bahitura egin. Ardiak bahitu dizkiot nire soroan egin duen kaltea ordain dezan artean. Ondasun guztiak bahitu zizkioten zordunari. Agintaritzak liburu bat bahitu du.
3 du ad. Norbait atzeman edo inorena den zerbaitez jabetu, trukean zerbait lortzeko asmoz. Hegazkin bat bahitu. Gobernuburua bahitzeko asmotan.
4 (Partizipio burutua izen gisa). Ostirala arte luzatu dute bahituak hiltzeko epea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bahitu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:Hletra |
1992-08-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:08 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
bahitu, bahi(tu), bahitzen. du ad.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
bahitu, bahi(tu), bahitzen
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bahitura
1 iz. Bahia. Esan zien beretarik bat bahituratzat utzi, eta anaia gaztea ekar zezatela.
2 iz. Norbaiten ondasunak, haren zorrei erantzuteko edo, agintaritzak bere esku hartzea. Ik. bahikuntza; enbargo. Sartu ziren nire nagusiaren ondasunen bahitura egitera, zorra ordaindu arte.
bahituran adb. (jarri, utzi, eman eta kideko aditzekin). Bahi gisa. Ezkondu nintzenean bost gona nituen, bi bahituran jarri eta bi saldu nituen.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bahitura
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau54 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Tradizioan halako erabilera-bermea duen forma (hiztegiari
oreka-osotasunak emateko egokia dena)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bahituri
iz. Jas. Pertsonez mintzatuz, bahitua, bahitutakoa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bahituri
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
EOh |
|
|
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 'Hitz horren familiari
dagokionez, jarraikoak barneratzeko modukoak izan daitezke:
—bahituri: 3000 Hiztegian eta Euskaltermen, hitz hori
esangura bikoitzarekin ageri da: "1 rehén. 2 prendimiento,
secuestro". Mujikaren Hiztegi zaharrak ere badakar.
—bahitetxe: "Casa de empeños, monte de piedad" euskaraz
adierazteko, horixe erabiltzen dute, besteak beste, Elhuyar
Hiztegiak, 3000 Hiztegiak, Mujikaren Hiztegi zaharrak, Harluxet
Hiztegi entziklopedikoak eta Euskaltermek'.
- [E116]: 'Ez dut inondik ere ikusten
hitz horien beharra. Hiztegietan bakarrik ageri dira, baina testu
idatzietan ez da arrastorik ere. Segur naiz gaurko idazleek
(egunkarietan, aldizkarietan, eleberrietan...) hauen ordainak
badituztela, baina ez dakit zein diren, 'rehen' ere ez baitute
erabiltzen. Hiztegietan ageri badira esan nahi du hiztegiegile
bakoitzak aurrekoari hartu diola, baina euskaran ez dela
erabiltzen. Beraz, nik ez nituzke aipatuko oraingoz'.
- Erabakia: Erabakia
(2004-05-28): 'bahitetxe: Aurrezki Kutxa eta
Bahitetxea; bahituri Jas. 'bahitua,
bahitutakoa''.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bahitzaile
iz. Zerbait edo norbait bahitzen duen pertsona. Hegazkinaren bahitzaileek eskatzen duten saria.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bahitzaile
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau54 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Sarrera autonomoan ematekoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bahitze
iz. Bahiketa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bahitze
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tze.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bahola
iz. Ipar. Bahea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bahola
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Ahozko erabileraren testigantza fidagarria du
hau da ahozkoan erabilia, J-L. Davantek dioenez, eta ez
bahaola.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar.
Forma baten adiera(k)
bahea.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E116]: "bahola, baholatu.
Iparraldekoek esan dezatela".
- [E116]: "nire proposamena:
Iparralekoek argi dezatela. Nik ez dut lekukorik aurkitzen".
- Erabakia: Erabakia
(2004-05-28): "bahola iz. Ipar. 'bahea';
baholatu, bahola(tu), baholatzen. du ad. 'andre
bahola' bezalakoak erabiltzen dira. Berdin, jakina, 'gizon astoa,
zerria' bezalakoak ere. Lantaldearen lana hurrengo hilabeteetan
egiteko: identifikatu irain hitz hauek eta zerrenda bat egin, bere
adibideekin".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baholatu, bahola/baholatu, baholatzen
du ad. Bahetu.
Estekak-
HBO
Aztergaia: baholatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
bahola(tu), baholatzen.
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K204]: [Lhande-renetik hartu
ditut...] (1995-03-03)
Euskaltzainen oharrak
- [E116]: "bahola, baholatu.
Iparraldekoek esan dezatela".
- [E116]: "nire proposamena:
Iparralekoek argi dezatela. Nik ez dut lekukorik aurkitzen".
- Erabakia: Erabakia
(2004-05-28): "bahola iz. Ipar. 'bahea';
baholatu, bahola(tu), baholatzen. du ad. 'andre
bahola' bezalakoak erabiltzen dira. Berdin, jakina, 'gizon astoa,
zerria' bezalakoak ere. Lantaldearen lana hurrengo hilabeteetan
egiteko: identifikatu irain hitz hauek eta zerrenda bat egin, bere
adibideekin".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bahraindar
1 adj. Bahraingoa, Bahraini dagokiona. Bahraindar agintariak.
2 iz. Bahraingo herritarra.
baht
iz. Thailandiako diru unitatea. Etxeratzeko agindua urratzen duenak bi urte arteko espetxe zigorrari eta 40.000 bahteko isunari egin beharko dio aurre.
bai
1 adb. Galdera bati erantzutean, baiezko esaldi baten ordain den hitza. Ekarriko duzu?, bai. Kristaua al zara?, bai, jauna, kristaua naiz. "Bai", ihardetsi zuen Etxebarnek.
2 adb. (Esaten denaren egiatasuna azpimarratzeko). Bai, zutaz ari naiz. Badakit, bai, zer zaren zu.
3 adb. (Ezezko esaldi baten ezkerrean edo eskuinean, haren aurkakoa adierazteko). Nik esan bai eta egin ez. Aita eta ama ez zeuden begira, baina zu bai. Eztirik egin ez, baina langileek egindakoa jan bai.
4 Esaldi bat baiezkoa den egiaztatzeko galde hitza. —Bihar etorriko da. —Bai?
5 adb. (Harridurazko esaldietan). Bai toki ederra! Hori bai dela neskatxa guztiz polita! Bai ederki bizi ginela orduan!
6 iz. Baiezkoa. Baia eman zion. Baiaren eta ezaren artean zalantzan. Bai lehor batez erantzun zion. Erregeren baia gabe dekretuek ez zuten indarrik.
bai... (ere) Ik. baita2. Makina bat botika ibili zen gure etxean, bai dirua galanki gastatu ere. —Arratsalde on, adiskidea! —Bai zuri ere! || (eta-rekin). Bakoitzak ditu bere grinak, akatsak eta bai alderdi onak ere.
bai, noski Bai horixe. —Idazleen iritziak aintzat hartzen al dituzu? —Bai, noski. —Zer edo zer aldatzen ari da? —Bai, noski; zalantzarik gabe.
bai ala ez (Galderetan nahiz zehar galderetan). Ik. bai edo ez. Lege hura zuzena da?, bai ala ez? Erantzulea bortxatu gabe bai ala ez esatera.
bai bada Bai horixe, jakina. Gurdia astuna dagoela?, bai bada, bete-betea dakargu-eta.
bai... bai... (Maila edo izaera bereko perpausak edo osagaiak lotuz, baieztapena azpimarratuz). Ik. eta; bai... eta bai... (ere); bai... baita... (ere); hala... nola... 2; nahiz... nahiz... 2. Hirurek, bai amak, bai alabek, hitz egiten dute euskaraz. Bai Axularrek,
bai Oihenartek euskara gaitu, egokitu nahi zuten, batak hitz lauz, besteak hitz neurtuz.
bai... baita... (ere) Bai... bai... Bai Adami, baita bere ondorengo guztiei ere.
bai edo ez (Galderetan nahiz zehar galderetan). Ik. bai ala ez. Tira, horrela egon gabe, zirt edo zart egin ezak; bai edo ez?
bai eiki g.er. Baiki.
bai eta... (ere) Ik. baita2. Frantzian, bai eta Espainian ere. Hura orduko unatua baitzen, bai eta haren gizonak ere. Etxe hura bizi da oraino, bai eta etxe hartan Inazioren oroitzapena.
bai... eta bai... (ere) Bai... bai... Bai bata eta bai bestea, biak ziren onak. Zuhaitz bikaina da, bai bere irabaziz eta bai bere gerriz. Horrelako makurrak maiz egin izan dituzte, bai protestanteek eta bai katolikoek ere.
Mintzatzea ukatu zaiolako, bai zuzenean eta bai zehar bidez ere.
bai horixe Esan dena egia dela edo harekiko adostasuna azpimarratzeko
edo baiezko erantzuna indartzeko erabiltzen den esapidea. Ik. bai, noski. —Egia da esan duzun hori? —Bai horixe.
Jakingo dut, bada, nola hitz egin; bai horixe. Kostatuko zaizue merkeago aurkitzea, bai horixe!
bai ote (Adierazpen edo baieztapen bati erantzunez, zalantza adierazteko). Egia ote da?, hala ote da? —Hegiaphaleko Xalbat Engraziaren irritsetan dabilela. —Bai ote?. —Espazioa egoki antolatzen bada bizipoza handiagoa da, eta lanean gehiago errenditzen da. —Bai ote?
bai zera, bai, zera interj. Zerbait guztiz ukatzeko erabiltzen den esapidea. —Orduan bai egingo zenukeela negar zolia. —Bai, zera! Baina ez ziren isildu: bai, zera! Etorriko zela, baina, bai, zera! Pozik?, bai, zera!, ezta hurrik eman ere! —Gorrotoa al zion? —Bai, zera! || —Ken itzak bizar horiek. —Bai zera kendu!, ondo egoki dauzkat.
Estekak-
HBO
Aztergaia: bai
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z1:BatHizt |
1992-07-23 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:01 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
bai eta... ere edo baita (... ere)
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
gehitzeko eskatuz, a) "1 adlag. 2 iz." azalpenak; eta b) AS
gisa: bai... bai..., bai... baita...
(ere), bai eiki, bai... (ere),
bai eta, bai... eta bai... (ere),
bai zera!
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K204]: "baiaa bat bada non
eman ez baitakit: galdera edo harridura bezela erraten dena:
erregea hil da. Baiaa?" (1995-03-03)
Euskaltzainen oharrak
- [E116]: 'bai | EArau bai
eta... ere edo baita (... ere). Eta gehitzeko eskatuz,
a) "1 adlag. 2 iz." azalpenak; b) eta AS gisa: bai...
bai..., bai... baita... (ere), bai eiki
g.er. 'baiki', bai... (ere): bakoitzak ditu bere
grinak, akatsak eta bai alderdi onak ere, bai eta edo
baita, bai... eta bai... (ere), bai zera! —
iritzi-emaileak aipatzen duena, berriz, Gramatikari dagokio [K204:
"baiaa bat bada non eman ez baitakit: galdera edo harridura
bezela erraten dena: erregea hil da. Baiaa?"
(1995-03-03)]'.
- [E116]: 'Ez dut garbi ikusten hau
sartzea. Ez nuke aipatuko. Nire proposamena: ez aipatu'.
- Erabakia: Erabakia
(2004-05-28): 'AS: baia (beti galde perpausetan) etorriko
da. Baia?'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baia1
iz. Ipar. g.er. Akatsa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: baia 1
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar.
Forma baten adiera(k)
akatsa.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo
nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]"
(1994-11-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baia2
iz. Bot. Haziak mamiz inguratuak dituen fruitua, gehienetan biribil antzekoa. Ik. drupa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: baia 2
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
(fruitu-mota).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baia3
(Galde perpausetan). Ipar. Bai. —Etorriko da. —Baia?
Estekak-
HBO
Aztergaia: baia 3
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma
Ik. badia.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baia4
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, baia-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori 'badia' adieran ez erabiltzea gomendatzen du; ik. badia].
Estekak-
HBO
Aztergaia: baia 4
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
1998-01-14 |
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Gramatikak argitu beharrekoa
Gramatikak argitzekoa.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baiatu, baia/baiatu, baiatzen
du ad. Ipar. g.er.
Gaitz erran, gaitzetsi. Egiazko
alargunak ez ditu bertzeak inoiz ere kondenatu
eta baiatu behar, zeren bigarreneko edo hirugarreneko ezkontzetara iragaten diren.
Estekak-
HBO
Aztergaia: baiatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
baia(tu), baiatzen.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: 'baiatu, baia(tu),
baiatzen. du ad. Ipar. g.er. esangura eta
adibideren bat jartzea komeni da, aski hegoaldean hitz erabat
ezezaguna baita'.
- [E116]: 'OEH-ren arabera
"aurpegiratu, gaitzetsi" ("reprochar, reprender, condenar") esan
nahi du, nahiz adibideen arabera "gaitzetsi" egokiago ageri den.
Nire proposamena: baiatu, baia(tu), baiatzen. du ad.
Ipar. g.er. "gaitzetsi" Egiazko alargunak ez ditu
bertzeak inoiz ere gaizki erran eta baiatu behar'.
- Erabakia: Erabakia
(2004-05-28): 'baiatu, baia(tu), baiatzen. du ad.
Ipar. g.er. 'gaitz erran, gaitzetsi': Egiazko alargunak
ez ditu bertzeak inoiz ere kondenatu eta baiatu behar'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baiduri
iz. g.er. Baimena.
Estekak-
HBO
Aztergaia: baiduri
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: baiduria / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt:
baiduria / EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
baimena.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baieki [Oharra: Euskaltzaindiak, baieki-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. bai eiki].
Estekak-
HBO
Aztergaia: baieki
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
1998-01-14 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Hitz-elkarketari dagokion grafia
Ik. bai eiki.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K204]: "bai, segur [Lhande-renetik
hartu ditut...]" (1995-03-03)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baiesle
iz. Zerbait baiesten duen pertsona.
Estekak-
HBO
Aztergaia: baiesle
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K204]: [Lhande-renetik hartu
ditut...] (1995-03-03)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baiespen
iz. Baiestea. Inozentzio III.ak ahozko baiespena eman zion Frantziskok aurkeztu zion bizi proiektuari.
Estekak-
HBO
Aztergaia: baiespen
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:23 |
1998-01-14 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE:
+
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baieste
iz. Baiezkoa ematea; berrestea, baieztatzea.
Estekak-
HBO
Aztergaia: baieste
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tze.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baietsi, baiets, baiesten
1 du ad. Baiezkoa eman, onartu.
2 du ad. Berretsi, baieztatu. Ez zuen baietsi, ezta gezurtatu ere,
joan den astelehenean zabaldu zen informazioa.
Estekak-
HBO
Aztergaia: baietsi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:15 |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
baiets, baiesten.
Informazio lexikografikoa
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K204]: "onartu [Lhande-renetik hartu
ditut...]" (1995-03-03)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baietz
1 bai adberbioaren zeharkako era. Anton. ezetz. Baietz erantzun nion. Baietz uste dut. Baietz dio. Esazu baietz! Zer esaten duzun ez dakizula, baietz esaten duzu anitzetan.
2 Baiezkoa berresaten denean erabiltzen den era. —Etorriko al zara? —Bai. —Zer? —Baietz. Baietz, bada, Martin, egia diodala!
3 (Apustu adierazgarri gisa). Apustu egin dio Getariatik Zumaiara joan baietz hitzik egin gabe. Donostia baietz, Getaria baietz, baietz hogeiz azpitik. Baietz egingo nuke. Irabazi baietz. Baietz galdu. Lau baietz.
4 iz. Baiezkoa. Zer dakarzu, baietza ala ezetza? Baietza eman, hartu, eskatu. Bere baietzaren agiria.
baietz eta baietz baietz-en indargarria. Alde askotan itaundu zuen egia ote zen albistea, eta, alde guztietan, aho batez ziotsoten baietz eta baietz. Baietz eta baietz erantzun zidan.
Estekak-
HBO
Aztergaia: baietz
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArau54 |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:03 |
1993-11-11 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:EEBS:09 |
1998-01-14 |
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: +
/ ElhHizt: + / EskolaHE: +
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
azalpenak gehitzeko eskatuz "1 adlag. 2 iz."
Beste sarrera batean argitzekoa
baietz sarreran jaso liteke iz. kategoriakoa.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baiez
1 iz. g.er. Eztabaida. Norbaitekin baiezean jarri.
2 iz. g.er. Zalantza, ezbaia. Baiezean egon.
Estekak-
HBO
Aztergaia: baiez
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:IrEm |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + /
ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
1 eztabaida. 2 zalantza, ezbaia.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K204]: "baieza: zalantza
[Lhande-renetik hartu ditut...]" (1995-03-03)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baiezka
adb. Baietz esanez. Baina alferrik zabiltza ezezka; hitzez ezezka eta bihotza baiezka.
Estekak-
HBO
Aztergaia: baiezka
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z4:HBL |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: AS / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: + /
EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baiezkako
adj. baiezka-ri dagokion izenlaguna. Ezezkako mintzoari eder iritzirik gaude;
ez genuen baiezkako hizketarik behar den tamainan ikasi.
Estekak-
HBO
Aztergaia: baiezkako
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:35 |
1998-01-14 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: AS / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: + /
EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baiezko
1 iz. Baiezko erantzuna. Jesusek berehala baiezkoa eman zien. Enperadorearen baiezkoarekin. Entzun eta isil, baiezko biribil (esr. zah.).
2 adj. baietz-i dagokion izenlaguna. Baiezko erantzuna. Baiezko esaldiak. Guztiok pozik txalotuko genuke baiezko erabakia. || Bozketan hogei baiezko, zortzi ezezko eta lau zuri gertatu ziren.
baiezkoan 1 adb. Esan dena baiezkoa delakoan. —Bihar badaukagu afaririk? —Bai, behintzat
ni baiezkoan nago.
Schuchardt-en ustez arazlea omen da aditz hori,
joan aditzetik eratorria; ni ere baiezkoan nengoke,
delako hipotesiak lehen alderdia baizik ez balu.
2 adb. Erantzuna baiezkoa izanez gero. Iristen bazen herri edo hiriren batera,
azoka eguna ote zen galdegiten zuen, eta, baiezkoan, plaza erdian esertzen zen.
Estekak-
HBO
Aztergaia: baiezko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Araua: |
Z3:EArauB |
|
|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z3:EEBS:06 |
1993-11-11 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
iz.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehitzeko eskatuz: baiezkoan.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baiezkor
adj. [Oharra: Euskaltzaindiak, baiezkor-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. baikor; baiezko].
Estekak-
HBO
Aztergaia: baiezkor
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: |
Z5:EEBS:33 |
1998-01-14 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez
ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
baietzkor(tasun) 4, 'baikor(tasuna)' adierakoak
(K. Gallastegi: "Umeen euskal katekesia ume aldra txiki-txiki
bategaz asi zan, eta ekin eta ekin iraupen baietzkorragaz, asko
geitu ta indartu da urteotan"; "Ez galdu itxaropena; ez galdu
baietzkortasuna ta indartuaz geure arloan jarriko dogu"; "Lortu dan
guztia iraupenagaz eta baietzkortasunagaz lortu da"; "esaten
dautsegu Jainkoaren laguntasunagaz eta baietzkortasunagaz eziñik ez
dagola"); baiezkor 'baiezkoa' 2 (J.M. Goñi: "Lau
enuntziatu-klase bereizten dira: Baiezkor unibertsala: "Gizon
guztiak hilkorrak dira"; Baiezkor partikularra: "Gizon batzuk
euskaldunak dira""); eta 'benetakoa' 1 (Josu Agirre: "Inkisizioa
sortzea Enrike IV.aren ideia izan zen, konbertsio batzuk ez zirela
baiezkorrak izan suzmatu zutenean").
baiezkor: DFrec 2 ("Bake-burruka harmatua baino
baiezkorragoa iruditzen zaigulako"; "ekintza baiezkorren garaia
heldu zaigula uste dut"); AB38 1 ('afirmativo'). // Ez dugu
aurkitu ohiko iturri-hiztegiotan: HiztEn; LurE; AB50; Euskalterm;
ezta besteotan ere: EuskHizt; ElhHizt; HiruMila; EskolaHE; Lur
EG/CE eta EF/FE; Casve EF; HaizeG BF;
Lh DBF; DRA; PMuj DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE:
-
Informazio osagarria
Eratorri-konposatu baztertuaren ordaina
Ik. baikor; baiezko.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
Oharra: azken eguneraketa 2021-01-14
