Pertsona-izenak
Alexander - Pertsona-izenak - EODA
Alexander
Grezierako Aléksandros'gizonen aldezlea' ponte izena Alexander bihurtu zen latinez, eta hizkuntza honetatik etorri da gurera, Deun-ixendegi euzkotarra (Arana eta Eleizalde, 1910) lanari esker. Izen hau eraman duen pertsonaiarik ezagunena Mazedoniako Alexandro handia da, K. a. IV. mendean Greziatik Indiaraino hedatzen zen inperioaren sortzailea. Bestalde, Tapia Perurena idazle iruindarra honela deitu zen. Honen hipokoristiko ezagunena Alex da. Izan duen erabilera zabalaren lekuko da izen honetako berrogei santu baino gehiago egotea.
Aldaerak: Alesander (Deun-ixendegi euzkotarra) eta Alexandro.
-
alexander [-dri] -
(1162/09/18)
FDMPV.004 , 8. dok., 51, 52. or.
(...)
[1. oharra: Confirmaciones e privilegios apostolicos concedidos a Santa Maria de La Oliva. Epigrafe general. Primo confirmacion e privilegio del papa Alexander al abbat don Beltrando de La Oliva e convento e casa, confirma a Encisa, Figuarol, Carcastillo, Castillomunio e mercet de las diezmas de la labor de casa e etc. Precede encabezamiento en B (AGN. Lib. Bec. La Oliva, f.º V r.º/VI r.º)] Alexander episcopus servus servorum Dei [...] Ego Alexander chatolice ecclesie episcopus [...] Datum apud Dol(um) per manum Hermanni Sancte Romane ecclesie subdiaconi et notarii, decimo IIII kalendas octobri, indictione X, Incarnationis Dominice anno M.C.LX.II, pontificatus vero domni Alexandri pape III, anno III
(...)Zer: Aita santua
Non: Erroma
Jatorria: FDMPV.004 -
alexander -
(1259/01/13)
FDMPV.004 , 26. dok., 79. or.
(...)
[1. oharra: Privilegio a la orden de Cisteles por el papa Alexander IIII.° sobre los delegados e nuncios e perlados seculares etc. Precede encabezamiento en B (AGN. Lib. Bec. La Oliva, f.º XII vt.º/ XIII r.º)] Alexander episcopus servus servorum Dei
(...)Zer: Aita santua
Non: Anagnie
Jatorria: FDMPV.004 -
alexandreren -
(1571)
Lç , 94
(...)
Eta bortxa zezaten bideazko *Simoan *Cyreniano deitzen zen bat, landetarik heldu zela, zein baitzen *Alexandreren eta *Ruforen aita, haren krutzea eraman lezanzat
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexandre -
(1571)
Lç , 367
(...)
*Himeneo eta *Alexandre *Satani libratu
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexander -
(1571)
Lç , 368
(...)
Zeinetarik baitirade *Hymeneo eta *Alexander: hek Satani eman dirautzat, ikhas dezatenzat gehiagorik ez blasfematzen
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexandre -
(1571)
Lç , 244
(...)
*Alexandre
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexandre -
(1571)
Lç , 378
(...)
*Alexandre kobre-arotzak anhitz gaitz egin dirautak: Iaunak bere eginen arauez renda diezola
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexander -
(1571)
Lç , 212
(...)
Eta *Annas Sakrifikadore subiranoa, eta *Caiphas eta *Ioannes, eta *Alexander, eta Sakrifikadoren arrazatik ziraden guziak
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexandre -
(1571)
Lç , 246
(...)
Orduan jendetzetik kanpora abanza zezaten *Alexandre, Iuduek hura bulkhatzen zutela
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexandrek -
(1571)
Lç , 246
(...)
Eta *Alexandrek, ixil litezen eskuaz kheinu eginik, nahi zeraukan kausa allegatu populuari
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexandreak -
(1630)
EZ.Noel , 169
(...)
*Alexandreak eztire zurekin konparatu, *Zesar ere etzaizkitzu urruititik hurbildu
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexandreren -
(1636)
EZ.Eliç , 916
(...)
*Alexandreren, *Homero baño hobeagoa, *Etxeberri darokuzu egin liburutxoa
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexandri seueri -
(1638)
O.NUV , I, X. kap., 034. or. [0551. or.]
Zer:
Non:
Jatorria: O.NUV -
alexandro -
(1638)
O.NUV , passim
(...)
alexandro (II, III. kap., 097. orr. [0614. orr.]) Alexandro III.a aita santua // alexandro (II, VIII. kap., 152. orr. [0669. orr.]) Alexandro VI.a aita santua // alexandri (II, XIII. kap., 287. orr. [0804. orr.]) Alexandro Handia // alexandri v (III, VII. kap., 440. orr. [0957. orr.]) Alexandro V.a aita santua // alexandri vi (III, VII. kap., 441. orr. [0958. orr.]) Alexandro VI.a aita santua // alexandri 3 (III, XII. kap., 515. orr. [1032. orr.]) Alexandro III.a aita santua // alesandri iii (III, XII. kap., 520. orr. [1037. orr.]) Alexandro III.a aita santua // alexandro vi (III, XII. kap., 534. orr. [1051. orr.]) Alexandro VI.a aita santua // alexandro vi papa (III, XIII. kap., 557. orr. [1076. orr.]) Alexandro VI.a aita santua
(...)Zer:
Non:
Jatorria: O.NUV -
appian. alexan. -
(1638)
O.NUV , III, IX. kap. [IV sic], 470. or. [0987. or.]
Zer:
Non:
Jatorria: O.NUV -
sulpicii alexandri -
(1638)
O.NUV , II, IX. kap., 192. or. [0709. or.]
Zer:
Non:
Jatorria: O.NUV -
alexandre -
(1666)
Tt.Onsa , 174
(...)
*Alexandre handiak egun batez manatu zian *Appelles pintazale famatu hura, konpazpe ederra, eta bere gortian zian maitena figura lizakon, eta pinta bere eskuz ahalik hobekiena, eta ederkiena, zer egin du *Appelles pintazaliak, andere eder haren moldiaren egiten zela bere lumaz, haren edermenek halako gisaz haren bihotza xarmatu zuten, non bertan harzatz amuros gertaturik, amorioak itsutu baitzian, haren luma eskuan ikharatu, eta haren huna burian nahasi, eta kordokatu: *Alexandre prinze jenerosak, ikhusirik gizon haren phena, eta amorio handia, pietate harzatz harturik, eman zaukon andere eder hura emazte, eta pribatu bere buria, mundian zian kreaturarik ederrena, eta maitena, gizon amuros hari plazer, eta gogara egin zezan
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexandre -
(1666)
Tt.Onsa , 174
(...)
*Alexandre handiak egun batez manatu zian *Appelles pintazale famatu hura, konpazpe ederra, eta bere gortian zian maitena figura lizakon, eta pinta bere eskuz ahalik hobekiena, eta ederkiena, zer egin du *Appelles pintazaliak, andere eder haren moldiaren egiten zela bere lumaz, haren edermenek halako gisaz haren bihotza xarmatu zuten, non bertan harzatz amuros gertaturik, amorioak itsutu baitzian, haren luma eskuan ikharatu, eta haren huna burian nahasi, eta kordokatu: *Alexandre prinze jenerosak, ikhusirik gizon haren phena, eta amorio handia, pietate harzatz harturik, eman zaukon andere eder hura emazte, eta pribatu bere buria, mundian zian kreaturarik ederrena, eta maitena, gizon amuros hari plazer, eta gogara egin zezan
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexandre -
(1666)
Tt.Onsa , 2
(...)
*Alexandre, *Cesar, eta bertze antikitatian izan diren kapitain handiak, etziren hainbertze ohoratu, maitatu, bere denboran, nola zu izanen baitzira glorios, eta trionfant, bai zelian, bai lurrian, soldado haur zure baduzu ber, eta haren armada, debota nik esperanza dudan bezala, onsa gobernatzen baduzu ber
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexandre -
(1666)
Tt.Onsa , 130
(...)
*Alexandre handia egun batez ioan zen, *Darius *Persako erregia gerlan garaiturik, haren amaren, emaztiaren eta alabaren, hirur prinzesa eder haien ikhustera, eta bisitatzera, eta konsolatzera, zeren gerlan hirurak presoner hartu baitzutian, andere haien kanberan sarthu zenian, andere haietarik gehiena hasi zen lehenik salutatzen *Ephestion deithatzen zen, *Alexandrek zian aitoren semerik maitenaren, ustez hura zen *Alexandre: andere gaixoa, ezaguti zianian tronpatu zela eta bata berziagatik harthu ziala, ahalke handi batek begitartia estalirik, konfusionetan baratu zen: baina Alexandrek berehala konsolatu zian, erraiten zerolarik, anderia, etzira tronpatu, *Ephestion bertze *Alexandre bat da, qq, *Ephestionek balio du *Alexandrek bezanbat
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexandrek -
(1666)
Tt.Onsa , 130
(...)
*Alexandre handia egun batez ioan zen, *Darius *Persako erregia gerlan garaiturik, haren amaren, emaztiaren eta alabaren, hirur prinzesa eder haien ikhustera, eta bisitatzera, eta konsolatzera, zeren gerlan hirurak presoner hartu baitzutian, andere haien kanberan sarthu zenian, andere haietarik gehiena hasi zen lehenik salutatzen *Ephestion deithatzen zen, *Alexandrek zian aitoren semerik maitenaren, ustez hura zen *Alexandre: andere gaixoa, ezaguti zianian tronpatu zela eta bata berziagatik harthu ziala, ahalke handi batek begitartia estalirik, konfusionetan baratu zen: baina Alexandrek berehala konsolatu zian, erraiten zerolarik, anderia, etzira tronpatu, *Ephestion bertze *Alexandre bat da, qq, *Ephestionek balio du *Alexandrek bezanbat
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexandre -
(1666)
Tt.Onsa , 130
(...)
*Alexandre handia egun batez ioan zen, *Darius *Persako erregia gerlan garaiturik, haren amaren, emaztiaren eta alabaren, hirur prinzesa eder haien ikhustera, eta bisitatzera, eta konsolatzera, zeren gerlan hirurak presoner hartu baitzutian, andere haien kanberan sarthu zenian, andere haietarik gehiena hasi zen lehenik salutatzen *Ephestion deithatzen zen, *Alexandrek zian aitoren semerik maitenaren, ustez hura zen *Alexandre: andere gaixoa, ezaguti zianian tronpatu zela eta bata berziagatik harthu ziala, ahalke handi batek begitartia estalirik, konfusionetan baratu zen: baina Alexandrek berehala konsolatu zian, erraiten zerolarik, anderia, etzira tronpatu, *Ephestion bertze *Alexandre bat da, qq, *Ephestionek balio du *Alexandrek bezanbat
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexandre -
(1666)
Tt.Onsa , 15
(...)
*Alexandre handiak *Philippus haren seme digniak, lausenku, flateria eta balaku handirik errezebitzen zian bere denboran, bere gorteko kurtisan, eta txarlatanen ahuetarik eta haien eskribietarik, oro erraiten zioten ixilik, eta agerriz, imortal zela Ienko handien arrazatik, eta odoletik, haien saheits ezurretik ialkiten zela, eta *Iupiter bait zen Ienko ororen gehiena, haren seme propia, eta naturala zela, hanbatoki heriua baitzen bertze gizon ororen gehien, eta Iaun, bere armak haren kontre galtzen zutiala, hura zela gizonen erregia, eta herioaren nabusia eta iauna
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexandre -
(1666)
Tt.Onsa , 130
(...)
*Alexandre handia egun batez ioan zen, *Darius *Persako erregia gerlan garaiturik, haren amaren, emaztiaren eta alabaren, hirur prinzesa eder haien ikhustera, eta bisitatzera, eta konsolatzera, zeren gerlan hirurak presoner hartu baitzutian, andere haien kanberan sarthu zenian, andere haietarik gehiena hasi zen lehenik salutatzen *Ephestion deithatzen zen, *Alexandrek zian aitoren semerik maitenaren, ustez hura zen *Alexandre: andere gaixoa, ezaguti zianian tronpatu zela eta bata berziagatik harthu ziala, ahalke handi batek begitartia estalirik, konfusionetan baratu zen: baina Alexandrek berehala konsolatu zian, erraiten zerolarik, anderia, etzira tronpatu, *Ephestion bertze *Alexandre bat da, qq, *Ephestionek balio du *Alexandrek bezanbat
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexandrek -
(1666)
Tt.Onsa , 130
(...)
*Alexandre handia egun batez ioan zen, *Darius *Persako erregia gerlan garaiturik, haren amaren, emaztiaren eta alabaren, hirur prinzesa eder haien ikhustera, eta bisitatzera, eta konsolatzera, zeren gerlan hirurak presoner hartu baitzutian, andere haien kanberan sarthu zenian, andere haietarik gehiena hasi zen lehenik salutatzen *Ephestion deithatzen zen, *Alexandrek zian aitoren semerik maitenaren, ustez hura zen *Alexandre: andere gaixoa, ezaguti zianian tronpatu zela eta bata berziagatik harthu ziala, ahalke handi batek begitartia estalirik, konfusionetan baratu zen: baina Alexandrek berehala konsolatu zian, erraiten zerolarik, anderia, etzira tronpatu, *Ephestion bertze *Alexandre bat da, qq, *Ephestionek balio du *Alexandrek bezanbat
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexandre -
(1666)
Tt.Onsa , 18
(...)
Konsidera ezazu personaje handi hura bere paganismoan, sortzetik, hil artian, herioaren beldurrak, bere ariman, bere odolian, eta bere hezurretan, harritzen eta ikharatzen ziala, eta kasi oren oroz berak hilzian aithormen eta konfesione egin zian bezala, herioaren izieriak, eta aprehensioniak, iuiamendia nahasirik, eta kordokaturik, bere sensu onetik kanpoan ezarten ziala, eta ezarri ziala, eta *Aristotesen eskolan, zein izan baitzen *Alexandre handiaren nabusi eta gobernadore ikhas ezazu lekzione eder haur, herioaren beldurra, hantik ikhas dezazun onsa bizitzeko bidia, hura baduzu aski duzu, hura gabe bertziak oro guti balio, bat mens, oro mens; qq, ziozu españolak, eskola, hartan lekzione on hori har badezazu gogoan, herioa izanen duzu zure muthil eta zu haren Iaun, eta ez herioak zu, bena zuk herioa, inganatuko duzu, eta tronpatuko
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexandraren -
(1785)
Egiat , 172
(...)
*Jvsefek ere libvrv 17gerrenian, Judioen aitzin gaitzetan, dio *Alexandraren arima zela bere emaztiari agertv ta kharrazi zereiola oarriratv, zialakoz bere lehen senharra ahatze
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexandre -
(1785)
Egiat , 256
(...)
Bai hartara enjogi lizatekiana gerlako ofizioan jakintv behar lvkianak; bena net behardvn da aitoren semiari jakintze zerbaitetara heltv nahi denari, dian *Alexandre ta *Coesar izigarri jakintsv ziradian, etzen *Errumako harmadetan kapitaiñik halako etziradianik
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexandrek -
(1785)
Egiat , 257
(...)
Pganaek berek zien sinhestia zervtik ziela ausartzia, hargatik uste zian *Alexandrek Jinkoaren odoletik zela jalki, *Pyrrhusek ere zian ber erhokeria ta batak ta berziak harmadetan sinheste hori jarriak: etzen soldadorik uste etzianik Jinko baten eskvpetan ari zela, hantik ausartiaren, ikhusi dvtvgvn senthagaillak
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
alexander (giz.) -
(2001)
GOR.SAL.EIZ , 90
Zer: Gizon-izena
Non: --
Jatorria: GOR.SAL.EIZ -
alexander (giz.): (gazt.) alejandro -
(2001)
GOR.SAL.EIZ , 319
Zer: Gizon-izena
Non: --
Jatorria: GOR.SAL.EIZ -
alexander (giz.): (fr.) alexandre -
(2001)
GOR.SAL.EIZ , 324
Zer: Gizon-izena
Non: --
Jatorria: GOR.SAL.EIZ -
alexander -
(2004/09/23)
OB.AG , 3.4
(...)
Onomastika batzordeak Ziordian izandako bileran onartutako izena
(...)Zer: Ponte izena
Non:
Jatorria: OB.AG
Aldaerak: Alesander (Deun-ixendegi euzkotarra) eta Alexandro.
Lege-oharra
Corpus onomastiko honetan, hirugarrenen lanen edukiak sartu dira, arloan ospea eta gaitasuna dutelako. Ondorio horretarako, behar diren baimenak eta lizentziak eskatu ditu Euskaltzaindiak, eta, horrenbestez, behar diren jabetza intelektualeko eskubideak eskuratu, oker edo hutsik ezean. Edukiren batek hirugarrenen eskubideak hausten dituela uste baduzu, eman iezaiozu berehala horren berri Euskaltzaindiari (honako helbide elektroniko honetara idatziz: info@euskaltzaindia.eus), beharrezko neurriak berehala har daitezen.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
