93 emaitza bilaketarentzat
2021eko edizioan Resurreccion Maria Azkue haur eta gazteentzako literatura sarietan sarituak izan diren idazle gazteen narrazio eta olerkiak.
Liburu honek bi zati edo atal nagusi ditu: azterketa eta hiztegia. Azterketaren zatian Lizarragaren bizitzaren nondik norakoak, bere obra, erabilitako idatzizko iturriak eta zerabilen lexikoaren azterketa filologiko eta dialektologiko xeheak bildu ditugu. Hiztegian, aldiz, JMSBtik hautaturiko hitz eta aldaerekin, 1.509 sarrera sortu ditugu.
Hedadura txikiko hizkuntzen XIV. mendetik XXI. mendea arte doan epean eskuz idatzi edo inprimatu diren testuak espazioarekin, denborarekin, geografiarekin eta, zabalago harturik, beren transmisioarekin eta kultura menperatzaileekin ukan duten harremanari buruzko galderak egitea da liburu honen helburua. Azterketa andana honen helburua ez da exhaustibotasuna, baizik literatura- eta hizkuntza-eremu ezberdinak markatzea, estatuen historia formatuetan konbentzio harroetarik haratago bidaiatzea posible izan dadin. Testu horiek mugikorrak eta itzulgarriak direlarik, inguruko geografietara migratuz doaz, eta baita haratago diren hizkuntza-eremuetara ere. Jatorriz beste hizkuntzatan idatzi testuak hedadura txikikoak eta, anitzetan, ikusiezinak diren hizkuntzetara itzultzen direlarik, itxuraz aldaturik jiten dira bueltan, espeziaz kargaturik balira bezala, beren iraunkortasun hauskorra segurtatu duen promesaz beterik.
Bertsolaritzak prentsa historikoan, irratian, zineman, telebistan nahiz Interneten izandako presentziaren bilketa eta azterketa hartu da abiapuntutzat. Bertso-munduko eragiletzaren zortzi belaunaldiren biografiak eta ekarpenak ere harilkatu dira kontakizunean. Eta hau guztia Europan kultura popularrak izandako bilakaeraren testuinguruan kokatu da. Kultur bilakaera erabat singularraren errepaso zabala da azken emaitza, ahots subalternoaren bizi indarraren testigantza eder bat.
Liburuaren izenburuak argi erraten digu kausitutakoa gutunak direla, XVIII. mendearen akabailaren eta XIX. mendearen hasmentaren inguruan eskribituak, nork eta goizuetar batek, Jose Ramon Minondok. Eskuz eskribitu liburu eta paper horiek bezalakoak ez dira egunero agertzen gurean. Ez, alafede. Are gutiago erlijioaren eta literaturaren inguruko gaien gainekoak ez direnak. Hala, Minondorenek merkataritzarekin eta kontuekin dute zerikusia; salerosketa dute xede. Zer saldu edo erosiko ote zen garai horretan Goizueta inguruan? Norekin egiten ote zituzten tratuak? Zer langintza erakusten ote dute?
Utergan (Nafarroa) jaiotako Joan Beriainek 1621ean idatzitako klasikoa. Izenburuak argi adierazten duen moduan, duela laurehun urte, Utergako herritarrei meza ongi jarraitzeko idatzitako tratatua da. Euskaraz eta gaztelaniaz idatzia, garaiko egoera soziolinguistikoaren irudia eman dezake. Patxi Salaberri Zaratiegik lanaren ezaugarri filologikoak bildu ditu euskaraz eta gaztelaniaz idatzitako hitzaurrean.
Hamar urteren buruan, liburu honen bigarren argitalpena jalgitzen da, Euskaltzaindiari esker. Lehen argitalpenean, bi helburu banituen, hain zuzen izenburuetatik ageri zirenak. Alde batetik, “Euskal literaturaren historiaren historia” egin nahi nuen. XIX. mende erditik hona idatziak izan diren euskal literaturaren historia garrantzitsuenak aipatu nituen, bakoitza bere testuinguru historikoan eta giro intelektualean ezarriz.
Jean de Jaurgain (1842-1920) Zuberoko jauntto txiki bat zen, denborarekin aberastasuna galtzen joan zen sendi batekoa eta laborantzatik bizi zena. Horretaz landa, Euskal Herriaren Historiaz eta Literaturaz asko ikertu eta idatzi zuen, frantsesez idatzi ere. Halaber, Euskaltzaleen Biltzarreko presidentea izan zen Jaurgainek, 1899an, xiberotar ahozko literaturaren sei kondaira poetiko idatzi zituen Quelques légendes poétiques du Pays de Soule liburuan. Jean-Luis Davantek frantsesez argitaratu zen liburua euskaraz ematen digu. Alegia, kondaira euskaraz zegoen baina orain horien azalpenak euskaraz ematen ditu zuberotar euskaltzainak. Halaber, Jean de Jaurgain nor zen azaltzen digu eta kondaira horien iturrien berri eman ere.
Argitalpen honetan bildutako bost liburuxkek ez dute egiletza jakinik. Besteak beste, egileek hitzaurrean galdera horri erantzuteko argudioak emango dituzte. Liburuak garai historiko baten, 1868an Espainian eman zen gobernu aldaketaren aurrean, gipuzkoarren jarreren lekukotasuna ematen du eta, halaber, donostiarren ahozko herrikoiaren aztarna erakutsi.
2020ko edizioan Resurreccion Maria Azkue haur eta gazteentzako literatura sarietan sarituak izan diren idazle gazteen narrazio eta olerkiak.
2018-2019 ikasturteko doktoregoko sari berezia eman zitzaion Humanitateen arloan, 2018ko edizioko Euskarazko Tesien Koldo Mitxelena VI. Saria irabazi zuen. Liburu honen abiapuntua tesi hura da, bina liburu honetarako moldatua eta berregituratua. Lan luzeago hartako gakoak hautatu dira, eta orduan gaika eta bereiz emandako kapituluetan aztertutakoa denboraren ardatzean kokatuta eta harilkatuta dakargu oraingoan, euskal literatura itzuliaren bilakaeraren historiaren bertsio baten kronika bat eskaintzeko.
2019ko edizioan Resurreccion Maria Azkue haur eta gazteentzako literatura sarietan sarituak izan diren idazle gazteen narrazio eta olerkiak.
Liburu honetan Emil Larrek Herria astekarian idatzitako ehun editorial hautatu dira, 1980 eta 1990 bitartekoak. Halaber, mezatarako idatzi zituen hainbat kantu bildu dira. Emil Larre (1926-2015) Baigorrin jaio zen eta labur esanda apaiz, euskaltzale eta bertsozale sutsua izan zen. 1951n apeztu zen eta Ipar Euskal Herriko hainbat herritan erretore jardun zuen. 1969tik 2003ra Herria astekariko zuzendaria izan zen. 1969an euskaltzain urgazle izendatua izan zen eta 1975ean euskaltzain oso. Ibilbide luze hau ezagutzen lagunduko digute sarrera testuak idatzi dituzten lagunek: Mixel Oronos, Jean-Léon Larre, Janbattit Dirassar, Peio Jorajuria, Jean-Mixel Barbier, Andres Urrutia, Jean-Louis Harignordoquy, Joxe Mari Iriondo, Frantxua Juanicotena, Jean-Baptiste Louis Etcharren eta Giovanni Prinelli.
Antologiaren bigarren liburuki honetan ere, helburu nagusia garaiko –oraingoan, XVII eta XVIII mendeetako– euskal literatura-testurik onenak hautatzea, egokitzea eta argibidez hornitzea izan da. Lana bost zatitan dago banatua: poesia, prosa, antzerkia, gutunak eta paremiak.
Etxamendiren narratiba gutxi ez bada gaizki ezagutua da gaurko Euskal Herrian. Hutsune hau, ahal den neurrian emendatzeko, Etxamendiren narratibaren nolakotasunak lehenik eta Etxamendiren euskal literaturaren baitako ibilbidea azkenik, aztertzen dira.
2018ko edizioan Resurreccion Maria Azkue haur eta gazteentzako literatura sarietan sarituak izan diren idazle gazteen narrazio eta olerkiak.
2017ko edizioan Resurreccion Maria Azkue haur eta gazteentzako literatura sarietan sarituak izan diren idazle gazteen narrazio eta olerkiak
Erlea aldizkari literarioaren hamabigarren zenbaki honek Euskaltzaindiaren mendeurrena du gai nagusia. Euskal akademiaren ehun urteko historian, oso garrantzitsuak izan diren gertaerak kontatzen dira, aldizkariaren ohiko atalekin batera.
1617ko eta 1623ko edizioak irizpide kritikoz finkatu eta eman nahi izan dira. Horrekin batera, Materraren euskararen hainbat alderdi biltzen dituen hizkuntza azterketa egin da.
Hamaikagarren zenbaki honek soinujoleak ditu gogoan. Betikoak, gaurkoak eta beste kultura batzuetatik etorri zaizkigunak.
2016ko edizioan Resurreccion Maria Azkue haur eta gazteentzako literatura sarietan sarituak izan diren idazle gazteen narrazio eta olerkiak
Egileak Gorbeia inguruko herritarren ahotik ehundaka ipuin eta esaunda jaso, aztertu, sailkatu eta argitara eman ditu. Hauen bertsio fonetikoa eta etimologikoa eskaintzen digu.
2015eko edizioan Resurreccion Maria Azkue haur eta gazteentzako literatura sarietan sarituak izan diren idazle gazteen narrazio eta olerkiak
Deskatalogatuta
Edizio hau irakurketarako egina da. Alabaina, testua arretaz aztertzetik eta haren izaera edo egoerari buruzko hipotesi emankorrak erabiltzetik datozen hainbat berrikuntza eta hobekuntza ditu.
Euskaltzaindiko Literatura Ikerketa batzordearen (LIB) egitasmo honek antologiaren esparruan ekarpen berri bat egitea du xede: orain artekoak baino osoagoa, landuagoa eta elkarlan handiagoko antologia eratzea.
2014ko edizioan Resurreccion Maria Azkue haur eta gazteentzako literatura sarietan sarituak izan diren idazle gazteen narrazio eta olerkiak
Egileak R.M. Azkue, J. Barbier, J.F. Cerquand eta W. Webster ipuin biltzaileek 1873 eta 1942 bitartean jasotako ipuinen azterketa textulogikoa eta konparatiboa egiten du.
Deskatalogatuta
Gabriel Arestiren liburuaren berrargitalpena, lehenbizi argitaratu zela 50 urte betetzen direnean. Horrekin batera, gaur egungo idazleek, Arestiri eta bizi izan zen garaiari buruz idatzitako artikuluen bilduma
Euskarazko lehen testu inprimatua. Erlijioa, maitasuna eta emazteen gaineko olerkiak, eta azkenik euskarari gorazarre egiten diona. Orain, galizierara, katalanera, errumanierara, kitxuara, arabierara eta txinerara itzulia.
2013ko edizioan Resurreccion Maria Azkue haur eta gazteentzako literatura sarietan sarituak izan diren idazle gazteen narrazio eta olerkiak
2012ko edizioan Resurreccion Maria Azkue haur eta gazteentzako literatura sarietan sarituak izan diren idazle gazteen narrazio eta olerkiak.
Joseba Sarrionandiaren itzulpen-lanak aztertzea, eta itzulpenak haren obran izandako eragina ezagutaraztea da tesi honen helburua.
Zenbaki honek, ohiko atalez gain, harria, kirol eta kultura erreferentzi gisa aztertzen du.
2011ko edizioan Resurreccion Maria Azkue haur eta gazteentzako literatura sarietan sarituak izan diren idazle gazteen narrazio eta olerkiak.
Zenbaki honek bi gai nagusi ditu: Euskal Herria eta komikiak, batetik, eta autoak, bestetik.
2010eko edizioan Resurreccion Maria Azkue haur eta gazteentzako literatura sarietan sarituak izan diren idazle gazteen narrazio eta olerkiak.
Deskatalogatuta
Egileak 2008an Estigmatizados por la Guerra argitaratu zuen. Bertan Gerra Zibilean eta frankismoan jazarpena jaso zuten 43 euskal idazleren lana aztertzen zuen. Orain, jazarpen hori jasan ez zuten beste 23 egileren lana aztertzen du.
Laugarren zenbaki honek Afrika Beltzera garamatza. Ohi bezala, olerkiak, ipuinak, elkarrizketak, erreportaiak, literatura foroa... aurkituko dituzu, ilustrazio ederrez horniturik. Hainbat idazle afrikarren artikulu eta testigantzak ere bildu dira.
XVIII. Mendeko itzulpen anonimoa. Hazparneko euskararen lehen testigantza. Litekeena da erlijiosoren batek idatzi izana, baina katetxima edo debozio-liburu bat izatetik urrun dago. Larramendiren hiztegiaren eragina nabarmena da.
Duela urte batzuk aurkitu ziren Jüsef Egiategi zuberotarraren eskuizkribuari falta zitzaizkion orriak. Horiekin Txomin Peillenek argitalpen hau prestatu du.
Hamar poeten (Ángela Figuera, Blas de Otero, Javier de Bengoechea, Juan Mari Lekuona, Bitoriano Gandiaga, Gabriel Aresti, Jorge González Aranguren, Blanca Sarasua, Xabier Lete eta Bernardo Atxaga) lanak biltzen dituen euskal olerkia antologia, euskaraz, gaztelaniaz, frantsesez eta ingelesez argitaratua, euskara ezagutzen ez duena euskal literaturara hurbiltzeko helburuarekin.
2009ko edizioan Resurreccion Maria Azkue haur eta gazteentzako literatura sarietan sarituak izan diren idazle gazteen narrazio eta olerkiak.
Bernardo Atxagak zuzentzen duen euskarazko aldizkari literario honetako hirugarren zenbakiak Magreb aldera, batik bat Aljeria eta Marokora garamatza. Ipar Euskal Herriko eta lurralde hauetako harremananak ere lantzen ditu.
2009an Euskera Agerkariaren ikerketa zenbakiak bi zati izango ditu. Honako hau da bigarren zatiaren oinarri nagusia den lan monografikoa.
Ange Marin fraide frantsesak, izenburu luzeagoarekin idatzitako lanaren euskarazko itzulpena, XVIII. mende bukaeran aurkitu zen lapurtarrez idatzia. Jose Antonio Mujikak egile ezezaguna eta lexiko bitxia duen itzulpen honen transkripizioa eskaintzen du.
Bernardo Atxagak zuzentzen duen euskarazko aldizkari literario honetan, hainbat euskal idazle eta ilustratzaile esanguratsuk parte hartzen dute. Irlanda eta Irlandako literatura oparoa dira bigarren zenbaki honetako gai bereziak.
2008. urtean idazle gazteek irabazitako lanen argitalpena.
Haren obrarik ezagunena eta garrantzitsuena Iesu Christ gure Iaunaren Testamentu Berria den arren, XVI. mendeko apaiz kalvinista beraskoiztarrak beste lan batzuk ere eman zituen argitara. Horietako bat euskarazko lehenbiziko egutegi ezaguna dugu: 1571ko Kalendrera, Bazco noiz daten, ilhargui berriaren eta letra dominicalaren eçagutzeko manerarequin deritzona, Rochelan 1571an argitara emana, festak eta data bereziak urtero, 1572tik 1623ra arte, zein egunetan gertatzen ziren jakiteko taularekin.
Jean-Louis Davant euskaltzain osoak Zuberoako literaturaren antologia eskaintzen du, hasi XV. Mendean eta gaur arte. Lan oso baliotsua, besteak beste, Zuberoako literaturaren azterketan, XVIII eta XIX. Mendeetan zegoen hutsunea betetzen duelako.
2007. urtean idazle gazteek irabazitako lanen argitalpena.
Leturiaren egunkari ezkutua eleberriari buruzko txostenez gain, zenbait libururen erreseinak ere eskaintzen dira liburu honetan. Euskaltzaindiak, hemendik aurrera, urtero-urtero ikerketa zenbaki bat aterako du Euskera-n. Hau da 2007. urteari dagokiona.
2006. urtean idazle gazteek irabazitako lanen argitalpena.
2005. urtean idazle gazteek irabazitako lanen argitalpena.
2004. urtean idazle gazteek irabazitako lanen argitalpena.
1905ean hil zen Jean Pierre Arbelbide kalonjea eta euskal idazle ezaguna. Nafarroako gobernuak nahiz nafar idazleen izkribuekin liburu sorta berri bat abiatu, Euskaltzaindiaren aholkuari jarraikiz, erabaki du Nafarroa Behereko Zaro Iturbidean jaioa zen idazlearen mendeurrenkari, 1890ean eta 1892an, Desclée de Brouwer baitan, Lilleko hirian, bi argitalpen izan zituen 480 orrialdeko Erlisionea deitu liburua berrargitaratzeko. Pierre Charritton euskaltzainak eman dio aurkezpena liburuari, baina norberak ikusi behar du ea gaurko Euskal Herriari dohazkon egiarik beharrenak direnetz ordukoari horrelako jantzi ederrarekin egileak eskaini zizkionak.
2003 urtean idazle gazteek irabazitako lanen argitalpena
Euskararen apologia egiten du eta beronen zenbait xehetasun eskaini.
2002. urtean idazle gazteek irabazitako lanen argitalpena.
Oihenart zuberotar idazlea (1592 - 1667) herri-gizona, historialaria, olerkaria, paremiologoa eta hizkuntzalaria izan zen.
2001.eko urtean idazle gazteek irabazitako lanen argitalpena
Yehudah ha-Levi (1070-1141) Tuterako semea, penintsulako hebrear poeta handiena; maitasuna, ardoa, adiskideak, bere herriaren poza eta negarra kontatzen jakin zuen. Euskaraz, gaztelaniaz eta hebreeraz argitaratua.
2000. Urtean idazle gazteek irabazitako beharren argitalpena
Pedro Axularrek idatziriko Guero liburukia, bizkaiera bertsioan argitaratua
1999. urtean idazle gazteek irabazitako beharren argitalpena.
Fray Bartolome bizkaitar idazlearen obra guztien edizio kritikoa. Idazlearekiko sarrera orokorra, haren bizitza eta beste zenbait xehetasunez hornitua. Ondoren euskarazko idazlanak-sermoigintza. Gero erdarazko idazlanak. Eta, azkenik, idazlearen euskeraren azterketa fonetiko-morfologiko-sintaktikoa. Azkenik aurkibidea idazlearen liburuetan aipatzen diren erreferentziena, izenen aurkibidea : pertsonena eta herri izenena.
Bizkaieraz berba egiten zen herrietan mixioak emateko erabilitako sermoiak dira liburuki honetan argitaratzen direnak.
1998.eko urtean idazle gazteek irabazitako beharren argitalpena.
1997.eko urtean idazle gazteek irabazitako beharren argitalpena.
1996.eko urtean idazle gazteek irabazitako beharren argitalpena.
1995.eko urtean idazle gazteek irabazitako beharren argitalpena.
Euskeraren historiarentzako textu bilduma garrantzitsu eta problematikoenetarikoa suposatzen du, batez ere bere morfologi sistemaren aintzinatasunari erreparatzen badiogu. Mendeetan zehar erabilitako errefrau bilduma.
1994.eko urtean idazle gazteek irabazitako beharren argitalpena.
Lehen aldiz argitaratzen dira mixio-sermoiak idazki gotorrak ditugu, ongi taxutuak eta egituratuak, bai azalez eta bai mamiz. Ezpairik gabe, euskararen lekukoen artean izatea merezi duela iruditzen zaigu.
Liburuki honetan M. Larramendiren 3. mendeurrenean toki desberdinetan emandako hitzaldi oro biltzen dira, Antonio Elorzak amaitzerik izan ez duen bigarrena salbu; aldiz, gehitzerik izan da José Ignacio Hualdek prestatu Larramendi eta azentuarekikoa.
Ioannes Haraneder lapurtar idazlearen edizio kritikoa, hiztegia erantsiz.
Joakin Lizarragaren (1748-1835) obretariko baten edizio kritikoa, hiztegia erantsiz.
Seminarioan ikasketak egiten ari zenetik hasi zen R. M. Azkue herri-kulturari zegozkion ikerketak burutzen. Nahiz eta lehendabiziko iker zaletasuna izan, azken argitaratu zen lan mardula dugu hau, egileak hirurogeitamar urte zituelarik kaleratzen hasia, euskara eta euskal kulturaren alde egindako erraldoi lanaren bukaera. Bigarren argitarapena ahitua zenez gero, beharrezkoa zen euskal kulturazaleen argibide eta poztasunerako hirugarren hau kaleratzea. Lau liburukien edukina hau da: I. Ohitura eta sineskeriak. II. Ipuin eta irakurgaiak. III. Atsotitzak etabar. IV. Herri otoitzak, olerkiak...
Euskaltzaindiak, faksimil erara, berrargitaratua, berau 1785.ean Ubillosek egina.
Eleberri argitaragabea. Labayru Ikastegiak eta Euskaltzaindiak koedizioz argitaraturikoa. Azkueren lan luze-zabala. Hauteskunde-aldian joan den mendeko azken urteetan Euskal Herriko zati jakin batean izaten diren sezio eta burrukak kontatzen dira Latsibin. Eleberri honen kokalekua Mungialdea da, eta zehazkiago Jatabe. Baina Bizkaiko hiriburua ere, hots, Bilbo, txitean-pitean agertzen da; garai hartako Bilbo, noski. Hizkerari bagagozkio, Latsibi bizkaieraz dago eta hizkera guztiz artatua eta jasoa du. Alde batetik, herrian oinarritutako hizkera erabili nahi du, baina bestetik, guztiz garbia ere bai.
Euskaltzaindiak, faksimil erara, berrargitaratua, berau 1587an Pozak egina.
Jose Mari Iparragirreren heriotzearen lehen mendeurrena dela eta Euskaltzaindiak eginiko lanen bilduma.
Kristau Dotrina bat da, pertsona helduentzat Bizkaiko euskalkian egina, orain lehenbiziko aldiz argitaratua. Badu sarrera, liburuaren xehetasunak emanez, eta azken aldean hiztegia, liburuan azaltzen diren hitz bereziena. Kristau ikasbidearen aurrean hitzaurre bat dator erdaraz -zoritxarrez osorik ez dagoena- eta bertan adierazten du egileak zein den haren asmoa liburu hau egitean. Elgoibarren azaldu zen eskuizkribua hartu da oinarri edizioa prestatzeko, baina Deriokoan ageri diren aldaketen berri ere ematen da.
Urte askotako bilketa lanen ondoren plazaratu da Euskal testu zaharrak izeneko bildumaren lehen ale hau. Gehien bat Nafarroako euskararen lekuko da eta, batez ere, den goi-nafar-hegoaldeko euskalkia aztertu nahi duenarentzat baliagarri. Berrogeita hamar atal ditu, beste horrenbeste eredu desberdinekin.
Azterketa morfologiko-fonetikoa da. Morfologiaren arloan deklinabideak aztertzen ditu eta zenbait atzizkiren erabilpen semantikoa, epentesiak, eratorpenaren legeak eta "a" itsatsiaren auzia.
Baionan, 1733.ean, argitaraturiko Katixima luze baten edizio kritikoa, hiztegia erantsiz.
Joannes Lizarragaren (1748-1835) obretariko baten edizio kritikoa, hiztegia erantsiz.
J. Lizarragaren (1748-1835) kopla argitaragabeen edizio kritikoa, hiztegitxo batez.
1982.eko Bertsolari Txapelketaren azken eta azkenaurreko saioak biltzen dira berton, beraietan erabilitako 80 doinuen musikazko pentagrama, antolakizun-xehetasunak eta kronika.
Bernard Gasteluçarren (1619-1701) neurtitzezko edizio kritikoa.
XVII. mendeko A. Belapeyre idazle zuberotarraren lanen edizio kritikoa, hiztegia erantsiz.
J. Egiategi zuberotarrak 1785ean filosofiaz idatzi zuen liburuaren lehen argitarapena da honako hau.
Gamiz (1696-1773) Sabandoko olerkariaren elebidun obraren edizio kritikoa. Beronen literatura balioari euskal literaturaren lekukotasun bakarra izatearena gaineratu behar zaio.
E. Lapeyre (1840-1893) lapurtar idazlearen edizio kritikoa, hiztegia erantsiz.