baldi
iz. Estalkia, bereziki Itun
Zaharreko kutxaren estalkia. Kutxa honen gainean zegoen mesede-tokia;
hau zen urrezko baldi edo plantxa, kutxa guztia estaltzen zuena,
eta baldi honen bi ertzetan zeuden, elkarri begira, bi Kerubin eder.
Estekak- HBO
Aztergaia: baldi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
estalkia, bereziki Itun Zaharreko kutxarena.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baldin
ba- baldintzazko aurrizkiaren indargarria. Beraz, baldin geure buruaz kontu onik eman nahi badugu (...). Ahaleginak premiazko ditugu hizkuntzak iraungo baldin badu. Nork ez du gure artean ezagutzen, arestian jaioa ez baldin bada, faxismoaren mutur beltza? Komeni baldin bada, bai.
baldin eta Baldin. Edozein gauzak dardarka jartzen nau, baita txikienak ere,
baldin eta eraginik izan badezake nire arimaren nahasmendu honetan.
Estekak- HBO
Aztergaia: baldin
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArau54 |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt |
1992-04-23 |
|
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: baldin eta.
Informazio osagarria
Zerrendakoa da hobestekoa, hedatuena baita
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baldinba
Nahia edo itxaropena adierazten duen partikula. (Indikatibozko aditzekin erabiltzen da, batez ere geroaldian doazen aditzekin). Ik. baldinbaitere; ahal2; agian 2; oxala. Baldinba ez zara hain eroa izango. Baldinba ez nauzu utziko. Adio ene maiteak, baldinba ez betiko! Baldinba etorriko ahal da! Ez, ez baldinba!
Estekak- HBO
Aztergaia: baldinba
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArau54 |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Tradizioan halako erabilera-bermea duen forma (hiztegiari oreka-osotasunak emateko egokia dena)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baldinbaitere
Nahia edo itxaropena adierazten duen partikula. Ik. baldinba; ahal2; agian 2; oxala. Baldinbaitere etorriko ahal da! Gure jendeak ezagutzen du (baldinbaitere!) begibakar, eta ez du artean inork monophthalmo esateko zaletasunik agertu.
Estekak- HBO
Aztergaia: baldinbaitere
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArau54 |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Tradizioan halako erabilera-bermea duen forma (hiztegiari oreka-osotasunak emateko egokia dena)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baldinbere
1 adb. Egiazki. —Ezkonduen biziera baino beste bizibide hobeagoren bat
Zerurako ote da? —Bai, baldinbere: eta da, ezkondu gabe bizitzea.
2 Baldinbaitere.
Estekak- HBO
Aztergaia: baldinbere
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Sinonimoa(k)
baldinbaitere.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baldinetariak
lok. Zah. Baldin, baldin eta.
Estekak- HBO
Aztergaia: baldinetariak
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Forma baztertua
Bazt. Ik. baldin.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: "baldinetariak . gauza bera Zah. G.g.e. e. baldin"
- [E116]: "Ez dakit ongi zer proposatzen duen XK-k. Badirudi lerroa ez aipatzea proposatzen duela, zah. eta g.g.er. baita. Ni konforme nago. Proposamena: ez aipatu"
- Erabakia: Erabakia (2004-05-28/2004-06-25/2004-07-23): "baldinetariak Lok. Zah. g.g.e.".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baldinkizun
iz. Baldintza.
Estekak- HBO
Aztergaia: baldinkizun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:EEBS:30 |
1998-02-10 |
Bigarren mailan onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
baldinkizun 11 aldiz ageri da: a) 'baldintza' adierakoa da 10 aldiz (Vill Jaink: "Gizonaren gogamenak, lan egingo badu, materiazko baldinkizun batzuk bear ditu"); b) 'ustea' adierakoa behin (Zait Plat: "Balizko baldinkizun au aren ilburukoak (testamentu) indartu egiten du: ilburuko orrek bestekaldetik genekiena sendoagotu baizik eztigu egiten").
baldinkizun 'baldintza' adierako 5 jaso dira: G 2 (Gure Herria 1954: "Sail ontarako lanak ez dituzte bete ezarritako baldinkizunak; iñork ez du irabazi saria, beraz", "Baldinkizunak: a) 300 (irureun) orrialde, gutxienez, aurkeztu bearko ditu"); EB 3 (Txill aip. in Zabal 1973: "hizkuntza da pentsakeraren moldea eta baldinkizuna"; J. Azurmendi: "Borrokan, praksian, bilakatzen da langileria, talde ta sail ezberdin ugari duena, klase eta klase bat; konzientzia da hortarako baldinkizun bat"; Vill Eliza: "Ez dira hauek gu-gerok asmatutako erretolikak, Kristo berak jarritako baldinkizunak baizik").
baldinkizun: DFrec 1. Ez dugu aurkitu ap. AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
baldinkizun 'baldintza': DRA, PMuj DVC. // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da
Ik. baldintza.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baldinpetu
ad. [Oharra: Euskaltzaindiak, baldinpetu-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. baldintzatu].
Estekak- HBO
Aztergaia: baldinpetu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Lexema baztertuaren ordaina
Ik. baldintzatu (arautua) eta baldintzapetu (proposatua).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baldintasun
iz. Zah. g.er. Baldintza.
Estekak- HBO
Aztergaia: baldintasun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
baldintza.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baldintza
1 iz. Zerbait gertatzeko edo betetzeko nahitaezko den gauza. Ik. kondizio. Baldintzak jarri, ezarri. Eskatzen den baldintza bakarra. Zerbaitetarako bete behar diren baldintzak. Baldintza nagusia. Baldintzarik eza. Baldintzarik gabe. Aukerako baldintzak. Baldintzak, jakina denez, bi eratakoak dira: beharrezkoak eta nahikoak. Batasuna ez da aski den baldintza, baina bai premiazko eta ezinbestekoa.
2 iz. Hizkl. Baldintza adierazten duen perpausa. Garai eta euskalki guztietako autoreetan aurkitzen da egitura hau, eta esan daiteke egitura zabalduena dela mota horretako baldintzetan. || Ik. baldintzazko. Baldintza perpausak.
3 iz. Hizkl. Baldintza adierazten duen adizkia. Indikatiboko baldintza. || Baldintza adizkiak.
baldintza agiri, baldintza-agiri Kontratazio administratibo baterako aldez aurretik eta publikoki ezartzen diren baldintza orokorrak. Mutrikuko merkatu plaza eraberritzeko obra kontratuaren baldintza-agiria.
baldintzapean 1 adb. Aipatzen den baldintzarekin, aipatzen den baldintza betetzearen truke. Urliak barkatzen badio sandiari, honek
barkamena eskatzeko baldintzapean, zer barkatzen du edo nori barkatzen dio?
2 adb. Legeak ezartzen dituen baldintza jakin batzuekin. Presoaren
abokatuek bigarren aldiz egin dute baldintzapean aske uzteko eskaria.
baldintzapeko 1 adj. Aipatzen den baldintzaren mende dagoena.
2 adj. Preso baten edo akusatu baten askatasunaz mintzatuz, legeak ezartzen dituen baldintza jakin batzuk betez gero ematen dena. Fiskala baldintzapeko askatasunaren alde agertu da.
baldintza-plegu [Oharra: Euskaltzaindiak, baldintza-plegu-k
euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. baldintza-agiri].
baldintzazko 1 adj. Baldintza adierazten duena. Baldintzazko perpausak.
2 adj. Baldintzapekoa. Erabateko ukoa eta baldintzazko ukoa.
Estekak- HBO
Aztergaia: baldintza
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArau54 |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:MatHizt |
1993-11-11 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:02 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
zatigarritasun baldintza
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehitzeko eskatuz: baldintzapean, baldintzapeko, baldintzazko.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K201]: "adibideak komeni dira, baldintza atmosferikoak eta fisikoak ere onartzen badira"
(2003-05-15)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baldintzapen
iz. Zerbait baldintzatzen duen gauza. Norberaren bizimoduaren baldintzapenak.
Estekak- HBO
Aztergaia: baldintzapen
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArau54 |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Sarrera autonomoan ematekoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baldintzatu, baldintza/baldintzatu, baldintzatzen
du ad. Zerbaitek beste zerbaiti baldintza ezarri; zerbait edo norbait era jakin batekoa izanarazi, era jakin batean ariarazi. Haren etortzeak nire joatea baldintzatzen du. Erabaki hark geroko bizitza baldintzatuko zidan, hein handi batean behintzat.
Estekak- HBO
Aztergaia: baldintzatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArauB |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:08 |
1993-11-11 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
baldintzatu, baldintza(tu), baldintzatzen. du ad.
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
baldintzatu, baldintza(tu), baldintzatzen
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balditu, baldi, balditzen
da/du ad. Ipar. Harritu, zurtu. Ez horretaz baldi. Geroztik honat ez da deus baldi nazakeenik. Ez da, beraz, batere balditzekorik, aitak hainbeste maite baldin bazuen.
Estekak- HBO
Aztergaia: balditu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArauB |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
balditu, baldi, balditzen. Ipar. da/du ad. 'harritu'
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
balditu, baldi, balditzen
Euskalki mailako forma, hobetsia aipatuz jasotzekoa
ik. harritu
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baldoki
iz. g.er. Lokia.
Estekak- HBO
Aztergaia: baldoki
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
lokia.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baldosa
iz. Heg. Harrizko edo zeramikazko pieza zapala, gehienetan karratua,
lurra edo hormak estaltzeko erabiltzen dena. Baldosa zuri-beltz handiek estaltzen zuten zola.
Estekak- HBO
Aztergaia: baldosa
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:IrEm |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Forma hedatua onartzekoa da, ordain egokirik ez duenean
ordezkorik proposatu da (cf. solairu-lauza), baina lantaldeari ez zaio erabilerraza iruditzen: baldosa (Heg.) eta karro (Ipar.), biak onartzea proposatzen du.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Heg.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [A107]: "[sar litekeen hitza; cf.]EOH p 4. 91 eta 5. 103"
(1994-07-07)
- [E301]: [nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]"
(1994-11-02)
Euskaltzainen oharrak
- [E115]: "Baldosa: bai , harlosa ere bai.Karro frantses hitza hutsa da eta horrelako ehunka darabiltza jende xeheak iparraldean (planchera eta plafona ere entzuten dira). Karroa Zuberoan gurdi mota bat da".
- [E116]: "baldosa Bere horretan utziko nuke. Zer desberdintasun dago baldosa eta losa-ren artean? bat barnekoa eta bestea knapokoa. Uste dut hau uztea besterik ez dugula".
- [E103]: "karro-rik ez Iparraldean, hor beste zerbait baita karroa".
- [E116]: "Orain ez dut hain argi ikusten. 'Karroa', Baztanen, beste zerbait da, jakina, gurdia baita. Ez dakit, hala ere zer egin daitekeen. EEBSn badira adibideak, eta Hegoaldeko gaurko idazleek (Osoro, Landa, Iturralde, Cano, Gartzia, Epaltza) arazo gabe erabiltzen dute. Nire proposamena: lantaldearena onartu".
- Erabakia: Erabakia (2004-05-28/2004-06-25/2004-07-23): "baldosa iz. Heg.".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baldosatu, baldosa/baldosatu, baldosatzen
du ad. Heg. Lurra edo pareta baldosaz estali.
Estekak- HBO
Aztergaia: baldosatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4B:EEBS:003 |
2002-10-09 |
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
baldos(a) 1, Or Mi ("an zegoen Mirei belauniko baldosen gaiñean") // Ez dugu aurkitu 'baldosa' adierako karro formarik.
baldos(a) (eta esperantza baldosa 1) 13: M. Zabaleta 2 ("Luzeran 6,36 metro eta zabaleran 4,56 metrotako egongela bat aldeko 12 zentimetro dituzten baldosaz estali nahi da, ehun baldosak 4.842 pezeta balio dutelarik eta jartzeak metro karratuko 625 pezeta, zenbat kostatuko da guztira?"), Egin 1992 4 ("Kale Nagusia eta Orape kaleko lurra baldosaz berritu zutela zortzi bat urte izango dira", "Bi hilabeteko epean Balerdi enpresak burutuko dituen abujardatu edo eta baldosaren pikatze lanen aurrekontua sei milioi ingurukoa izanik, lurra edo baldosa latzagoa gertatu dadin lanak aste honetan bertan hasiko dituztela jakiterik izan dugu", eta izenburu bezala, "Baldosak jartzerakoan herritarren kexuak eman ziren"), E. Urkiola ("sagar-erre koloreko baldosa margulen azpian gorde eban"), M. Gonzalez ("Eguzkiak zikindutako baldosen aurrean gelditu nintzen, balkoiaren ondoan"), Muskiz AHA ("1779. urtean barne-luzegoa kareztatu zan, 1773.eko bisitaldian emondako agindua beteaz, eta 1850.ean baldosak ipini ebezan"), G. Aranguren 2 ("Hormak eta zorua baldosa zuriz estalita", "Eserita egoteko baldosa zuriz estalitako porlanezko bankua"), Guaixe! 1998 ("Plaketa hok parke guzien eztia patu, oso gastiya beitia — baldosa bakutzek 7.300 pzta baliyo du"), J.L. Otamendi ("burdinezko irla batzuk begietan / esperantza baldosa bat / hainbat egun joanak dira memoriako harpeetara"); baldosatu 3, Matematika 1998 ("Hiru aldiz azaltzen zaigu zoru baldosatua [...] Marrazkiaren erdian dagoen zoru baldosatura ez ezik, lehen planoko zoru baldosatura ere begira daiteke") // Ez dugu aurkitu 'baldosa' adierako karro formarik.
baldosa: AB38 10 (hauetan 1 b.-kopuru, 1 b.-lerro), AB50 1, HiztEn (lurzorua jazteko edo zolatzeko erabiltzen den adreilu mehea), LurE (baldosa 1: zorua estaltzeko erabiltzen den adreilu zapala; baldosa 2: Mus. salterioaren antzeko harizko musika tresna), Euskalterm 6 (hauetan 1 karro sinonimoarekin, 1 pikor motako hormigoi garbituzko baldosa, 1 uharri-baldosazko zoladura, 2 baldosa hidrauliko, 1 baldosa txiki); karro: Euskalterm 4 (hauetan 1 baldosa sinonimoarekin; 1 azulejo sinonimoarekin; 1 karro-estaldura, azulejo-estaldura sinonimoarekin; 1 karro-ebakigailu, azulejo-ebakigailu sinonimoarekin); baldosadura: Euskalterm 1 (embaldosado) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec; baldosatu: AB38 1, HiztEn.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
baldos: Lh DBF (carreau); baldosa: EuskHizt (*1741, 1930, Heg. G. er. [esp.] lauza), ElhHizt (Heg. baldosa), HiruMila (baldosa), Lur EG/CE (baldosa, baldosín) eta EF/FE (carreau, dalle); baldosadura: HiruMila (embaldosado); baldosatu: HiruMila (embaldosar), PMuj DVC (embaldosar, solar con baldosas); baldosin: HiruMila (baldosín); baldoski: Lh DBF (digue, chaussée) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EskolaHE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, DRA.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
Erdal baldosa / carreau formen ordainak: HiruMila: baldosa; baldosa hidráulica: ur baldosa // ElhHizt: lauza; Heg. baldosa // Lur EG/CE: baldosa (eta baldosín: baldosa); eta EF/FE: baldosa, lauza (eta carreau de faïence: faiantza) // XarHizt: lauza // Casve FE: pavé: losa, harrixabal; — de terre: arte, taula; verre: berina // HaizeG FB: pavé: lauza; verre: berina // T-L LBF: pavé: lauza, darailu; c. verre: berina; c. fer: lisa-burdin // PMuj DCV: artzabal (eta baldosilla, baldosín: artxabal).
Erdaretako formak
fr (DLLF): carreau; dalle (de mayor tamaño); it (S. Carbonell): baldosa 1: ambrogetta; baldosa 2: Mus. baldosa; en (Collins): floor tile, paving stone; de (Langenscheidts): (bsd. Boden-)Fliese.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Lantaldearen irizpideak
Mailegu isiltzekoa da, aipatu gabe uztekoa
ez da horren beharrik ikusten; baldin baldosa oinarria onartuko balitz, aski lirateke, adibidez, baldosak ipini eta baldosazko zoru modukoak.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: 'baldosatu | H: ez da horren beharrik ikusten; baldin baldosa oinarria onartuko balitz, aski lirateke, adibidez, baldosak ipini eta baldosazko zoru modukoak. baldosatu: baldosa jarriz gero,ez da arrazoirik baldosatu ere jar ez dezagun. Nahi ditugun itzul-inguru guztiak egin ditzakegu baldosak jarri eta balsosazko zoru horiekin, baina beti garestiago irtengo zaizkigu, aditza onartzea baino: zoru ongi baldosatua esatea baldosaz ongi hornituriko zorua baino askoz errazagoa baita'.
- [E116]: 'bat nator XK-rekin. Proposamena: sartzea'.
- Erabakia: Erabakia (2004-05-28/2004-06-25/2004-07-23): 'baldosatu Heg.'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baldotar
1 iz. Hist. XII. mendean, P. Valdok Elizaren hierarkiaren kontra eta Ebanjelioaren araberako bizierara itzultzearen alde aldarrikatu zuen doktrinaren jarraitzailea.
2 adj. Doktrina horrena, doktrina horri dagokiona.
baldraska
adj. Emakumeez mintzatuz, baldresa.
Estekak- HBO
Aztergaia: baldraska
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
(emakume) baldresa.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baldres
1 adj. Arduragabea, moldakaitza, bereziki janzkerari dagokionez. Ik. narras; trauskil; baldan. Nahi adina diru izan arren, beti agertu zen baldresa. Zirujau txar eta baldresekin.
2 adj. Irud. Esaten dute euskara baldresa, trauskila eta soineko zantarduna dela. Oraintsuko usadio baldresa.
baldreskeria
iz. Baldresa denaren nolakotasuna, gaitzesgarritzat hartua; baldresari dagokion egitea.
Estekak- HBO
Aztergaia: baldreskeria
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baldrestu, baldres/baldrestu, baldresten
da/du ad. Baldres bihurtu.
Estekak- HBO
Aztergaia: baldrestu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
baldres(tu), baldresten.
Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena
da/du ad.
Forma baten adiera(k)
baldres bihurtu.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bale
interj. Heg. Beh. Ados!
Estekak- HBO
Aztergaia: bale
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:08 |
1993-11-11 |
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4B:EEBS:035 |
2002-10-09 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Ik. OEH argitaratuan 1 bale'dar por bueno' adierakoa "en la expr. bale eman": BasoM ("Esan bezela, palankak alde bat lodia ta borobilla izaten zuan. Tiratzen zutenean, lodi aldearekin bea jo bear zuan aurrena. Ari tiro esaten zioten, da bale eman. Beste aldeko punta mearekin lurra jotzen bazuan, ari nulo esaten zioten [...] Derrior borobil aldearekin bea jo bear zuan aurrena, tiro esan da bale emateko"); 2 bale 'baile, juez ordinario' adierakoa: Herr 9-10-1960 ap. DRA ("Baigorriko baleak ezartzen dauku arrasta bat gure hautuaren menean — Alduide").
bale interj. 30: Euskadi Obrera 1977 ("Bale! Sarritan, kasu honetan bezalaxe, faltsukeria eta faltsutasuna batera etortzen dira"), Ere 1980 2 ("ERE zuenean eta Oh Euzkadi gurean? Bale? total, debalde egin beharko diagu ezta?", "Horretaraino, bale!"), M. Landa 3 ("Eta urratsak, atzekaldeko ate txikitik zetozen... Beti hertsita egon ohi den atetik... —Bale!", "Bale! Bale! Laburki esanda, zelatari batzuk zulotxo honetatik kanpo bidaltzea proposatzen dut"), A. Urretavizcaya ("Bale, baina etxe barruan"), I. Uria ("Honekin hasierara itzul gintezke, gazteak gaituk, bai, ez zekiagu Mitxelenaren euskara, bale, bainan erabiliaren erabiliaz mejoratzen ari gaituk"), M. Onaindia ("Horrela bai. Bale"), J.M. Iturralde ("Neuk, dena dela ere, orain porrutxo hau opa nahi diot hemengo matriarkago ohiari, bale?"), K. Santisteban ("Txakada bat egin eta etxera joango gara, bale?"), I. Urbieta ("Bale! Hogei durorekin dena eginda zegok"), Baietz/3 ("Bale eta orain altxa ezazu esku bat"), M. Haranburu ("Zein da guttiena gustatzen zaizuna? Hori? Bale! Ederki!"), P. Zabala ("Bale, bezperatik joango ginen eta kitto"), J.M. Mendizabal ("Errexulla [...] egiten den puntura, bale?"), A. Lertxundi 2 ("Leonor, utziko al dizkidazu zure apunteak? —Literaturakoak, edo guztietakoak? —Ba... —Guztietakoak, orduan. Bale", "Bale, jarrai ezazu"), Gabai/8 ("Eta gero, errepublikak jesuitak sakabanatu dituela, jesukristorenak ikusi behar ditugu oraindino... Bale, bale..."), A. Iturbe ("Bale, aita!"), J. Muguruza 2 ("Bale, nahikoa da _moztu zuen Maritxuk", "Albertok, arrazoi jakinik gabe, bakarrik Tolosaraino eraman dezakeela esan, eta neskak bizkarra harrotuz "bale" etsi batez erantzun dionean atea ireki dio"), R. Iraola ("Berarekin ongi portatzen da eta bale!"), I. Eguren ("Bale, ba nik ere kalkulagailuarekin xakera jokatu nahi nuke, nire lagunaren makinatxoarekin bezala"), J.A. Sagastizabal ("Mustroak gerriraino irensten ninduen, eta halako batean Morganek "bale" esan eta irristatu egin nintzen pozaren pozaz"), J. Peña ("Bale, Elenak kontatu dio nonbait egunkarian lan egiten dudala..."), G. Markuleta ("Egia bakarrik ez omen dago. Bale. Egiak bat baino gehiago dira, edo halako zerbait"), Egunk 1996 ("Ez ginelako horretarako edota ez delako lortu zomorro... akabatzea. Bale. Ongarri kimikoa metafora egokia"), Baietz ba! ("Gaur, zazpietan, Txusen tabernan elkartuko gara. Bale?"), Tantak 1999 ("Hitz egin nahi duzuenean eskua altxatu. Bale?"); bale iz. 4: Etxde 3 ("Hi, Joxerramon, zenbat bale hori dituk?", ""Lukainka" liburu jale horrek zortzi bale hori badizkik eta horri saria kenduko dionik ez zegok", "Ikastaro bururako bi bale horiren adinakoa eramaten ez bazioat, hamabost egun giltzapeturik eukiko omen natxiok"), Elgoibarren 1993 ("Dendariak ezingo du balerik luzatu produktuak akatsen bat baldin badu"), cf. latinezko vale: B. Latiegi ("Agur, eta gaur arratsaldera arte. / Zure betiko adiskidea P. L. [...] P. D. Arren, ekarri ezazu zurekin txartel au, iñoren eskuetara erori ez dadin. Vale"), eta baleko 5: A. Lertxundi ("Neska bat ezagutu du, Kitty Wu, Hark aterako du zulotik. Honaino baleko. Ondoren, berarekin zintzo jokatu dutenekin zintzo jokatu nahi eta lanean hasiko da"), Egunk 1993 eta 1999 ("epaileek egun duten helburuak —"Tangentopoli" izeneko nahaspila nardagarria behin-betiko behera botatzea— baleko izaten segitzen duela azpimarratzen zuten"; "Schumacher eta Irvineren deskalifikazioa balekoa den ala ez bihar 11:00etan jakingo da"), L. Fernandez ("beste batzuk hori bezain balekoak izan litezke — hobeak ere bai"), NPAO 1999 ("Zerbitzuak azaldu zituen arrazoiak balekotzat eman zituen").
bale: DFrec 4 ("partidu batzuk ilegalak direla eta bale", "gomazko ez diren balaz hartzen gaituztenean bale", "eskubidea planteatzerik ez dagoela eta bale", "hodeia zakurraren ttottora bidaliko dugu bale"); AB50 2 (vale); HiztEn (lgart. zerbait ontzat ematen dela adierazten duen hitza); Euskalterm 8 (iz. vale; hauetan deskontu-, erosketa-, material-, sarrera-b.) // Ez dugu aurkitu ap. AB38, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
bale: ElhHizt (interj. vale); DRA (1 baile, juez ordinario; 2 ballena; 3 ova que nace en el agua); bale(n): HiruMila (1 baile, juez ordinario; 2 ballena; 3 ova que nace en el agua; 4 interj. vale, conforme); bale eman: HiruMila (dar por bueno) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
EIH: -/ ElhHizt: + / EskolaHE: -
Jatorri-osaerak gorabehera, hedatu-nagusitua da
berria da, baina oso hedatua ahozkoan; onartzekoa izan liteke, dagozkion markekin.
Lantaldearen irizpideak
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Heg.
Forma baten adiera(k)
ados!
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E115]: 'bale: exklamazio gisa ez, bestelan ebien, bien, alo, merde frantseskeriak eta oseake, aber sartu behar lirateke. Erdarari mailega dezakegu guhauk besterik ez daukagunean'.
- [E116]: 'nik ez du maite, baina sartuko nuke. Gaurko idazleetan adibide anitz aurkituko baitugu: Aristi, Olano, Olarra, Iturriaga, Mendiguren Elizegi, P. Perurena, AS, Lertxundi, Arretxe, Lopez de Arana, Zabala, Zaldua, Osoro, Itxaro Borda, Arana, Urteaga, Elorriaga, Urretabizkaia, Haranburu, Iturralde, M.A Landa, Zabala, Sagastizabal, Amaia Iturbe, Markuleta, Muguruza, etab. Hau kontuan izan behar du Euskaltzaindiak, nire ustez. Proposamena: sartu'.
- Erabakia: Erabakia (2004-05-28/2004-06-25/2004-07-23): 'OK'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balea
1 iz. Itsas ugaztuna, egungo animaliarik handiena, iluna gainaldetik eta argia azpialdetik, ahoa adarkizko xaflaz hornitua duena (Balaena sp., Neobalaena sp., Eubalaena sp., Ziphius sp., Megaptera sp. eta Eschrichtius sp.). Balearen arrantza. Baleak harrapatzera. Balea zauritu dugu arpoiaren kolpeaz. Dozenaka irensten zituen aleak, halako aise nola antxoa baleak. || Balea dute handixkoena arrain guztien artean.
2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Balea koipea, gantza, lumera. Balea denborak. Balea-arrantzalea.
balea arrantza, balea-arrantza Balea-arrantza arrisku handikoa zen.
balea bizar, balea-bizar Balearen ahoko adarkizko xaflak; xafla horietako bakoitza.
balea urdin Balaenopteridae familiako zetazeo luze eta liraina, bizkarraldea urdin-arrea eta sabelaldea argiagoa duena.
Estekak- HBO
Aztergaia: balea
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArauB |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt |
1992-06-25 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:05 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Sektore jakin bateko informazioa
Ik. Izendegia: balea: Balaena sp. + Neobalaena sp. + Eubalaena sp. + Ziphius sp. + Megaptera sp. + Eschrichtius sp.; balea austral: Balaena australis; balea groenlandiar: Balaena mysticetus; balea gris: Eschrichtius gibbosus; balea urdin; zere urdin: Sibbaldus musculus; cuvier balea: Ziphius cavirostris; euskal balea: Eubalaena glacialis; xibarta (balea): Megaptera novaeangliae; cf. marrazo balea: Rhincodon typus.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
taxonomi izenak emateko eskatuz: Balaena sp., Neobalaena sp., Eubalaena sp., Ziphius sp., Megaptera sp. eta Eschrichtius sp.; eta AS gisa: bale arrantza, bale bizar.
Informazio osagarria
Ikusiko da eratorriari dagokion formatua
bale ontzi/untzi
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: 'balea urdin: maiz jarri ditugu era honetako hitzak, eta ez dator gaizki oraingoan ere balea mota honen izen ezaguna ere jartzea'.
- [E116]: 'Ez dut aurkitu balea urdin horren lekukorik, eta ez nuke sartuko, ez bada arrantzaleek hitzetik hortzea erabiltzen dutela. Bestetiki balea arrantza eta balea bizar behar du izan, arauaren arabera. Hori da nire proposamena'.
- Erabakia: Erabakia (2004-05-28/2004-06-25/2004-07-23): 'OK eta balea urdin ere'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balear
adj. Balear Uharteetakoa, Balear Uharteei dagokiena.
Estekak- HBO
Aztergaia: balear
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z5:EEBS:39 |
1998-02-10 |
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
ZS:HBL |
2007-10-02 |
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
balearestar 1, MEIG (Balearestar bati jota jotzen nion, italiar batzuei Napolesko aireak).
balear 6: Euskararen Liburu Zuria (Balear irla taldeak), Akes (Balear ugarteetan), Gizartea/OHO (Balear Irlak), Saioka/5 (Turismoaren garrantzia Balearetan markatuko da), EstiLib (Espainiako Katalunia, Valentzia, Balearrak eta Frantziako Roselloren artean), Gizartea/4 (Balearretan, Euskal Herrian eta Galizian); baleare 3: Egunk 1992 (Baleare Irletako, Baleareetan eta Murcian), J. Intxausti (Baleareak hitz-irudiz agertuak); baleares 5: UZEI (Corsica / Sardinia / Baleares), Hemen 1989 (Baleares irlak, Balearesetako lehendakaria), Barojatarrak (Baleares-ean hildako bizkaitarren oroimenez), Egin (Balearesetako "Els Gnomos" talde anarkoaren berri ematen da); balears 1, J. Intxausti (Balears ugarteak).
balear: LurE (Erromatarrak bertaratu baino lehen, Gimnesia edo Balear Uharteetan bizi zen herriaz esaten da) // Ez dugu aurkitu ap. HiztEn.
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
Balearrak: ElhHizt // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, PMuj DVC.
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
EArau 32: Balear Uharteak / Balearrak: (Islas) Baleares.
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Lantaldearen irizpideak
Onomastika batzordeak argitzekoa
leku-iz. propio gisa arautua da; erabilera arruntekoa argitzea, berriz, Onomastika batzordeari dagokio.
Forma arautuaren azalpenaz oharra
Forma bera arautua du Euskaltzaindiak, baina hor izen propioaren zatia da, eta ez -tar osaerako eratorria (herriaren jatorrizko izendapena izan liteke).
Informazio osagarria
Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak
-tar osaerakoak.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [I202]: "balear. Leku-izen propio gisa arautua da: Balear Uharteak (ik 32. araua), baina ez herritar izen gisa".
- [E116]: "hau zerrendatik kendu Onomastika batzordeak eztabaidatu arte".
- Erabakia: BAgiria (1996-07-20): onartu da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baleatzar
iz. Adkor. Balea handia. Baleatzar batek, aho zabalaz ene umea niri ostuta, sabeleraino sartu zuen.
Estekak- HBO
Aztergaia: baleatzar
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna
-a org. eratorpenean.
Atzizkien araberako erabakiak
-tzar.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baleazale
iz. Balea-arrantzalea. Antzinako baleazaleen ondorengoak.
Estekak- HBO
Aztergaia: baleazale
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArau54 |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Tradizioan halako erabilera-bermea duen forma (hiztegiari oreka-osotasunak emateko egokia dena)
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K204]: "balezale: bale arrantzan ari den arrantzalea edo ontzia [Lhande-renetik hartu ditut...]"
(1995-03-03)
- [A104]: "Ala "balezale" (-a itsatsia kenduz, alegia)?"
(1994-08-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balekibale
adb. Lap. eta BNaf. Badaezpada ere. Nahi du, bestalde, Josefak Espainiako lurrean dagoen etxera pasatu lehenbailehen, balekibale.
Estekak- HBO
Aztergaia: balekibale
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar. eta Naf.
Forma baten adiera(k)
badaezpada ere.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E115]: 'Balekibale: her. Zuberoan ez (ken ipar.)'.
- [E116]: 'Lekukotasun batzuk baditu: Lafitte, Etcheandi, Herria, Izeta, ... Beraz, badirudi Ipar marka behar duela, baina nik ez dut ezagutzen Baztanen (eta galdetu dudanean ere ez zuten ezagutzen). Agian, aski da Lap markatzea? Hori egingo nuke nik, Iparraldekoek beste zerbait ez badiote bederen: balekibale adlag. Lap. 'badaezpada ere''.
- Erabakia: Erabakia (2004-05-28/2004-06-25/2004-07-23): 'balekibale adlag. Lap. BN. 'badaezpada ere''.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baleko
adj. Heg. Beh. Gutxienekoa betetzen duena. Ik. onargarri. Halako gauza bat dogmatzat hartzen bada, edozer da, orduan, baleko.
Estekak- HBO
Aztergaia: baleko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Ez dugu aurkitu 'ez txar eta ez on, teknikoki zuzena' adierakorik. Ik. OEH argitaratuan testu-lekukotasunik gabeko baleko: "(V-m) v. balazao" A; balazao: "(V-m-gip), haces de trigo, gavillas grandes" A.
A. Lertxundik erabilia da baleko bakarra: "Neska bat ezagutu du, Kitty Wu, hark aterako du zulotik. Honaino baleko. Ondoren, berarekin zintzo jokatu dutenekin zintzo jokatu nahi eta lanean hasiko da". Ez dugu bale izan aurkitu; bale ageri da zerbait ontzat ematen dela adierazteko esklamazio gisa.
baleko: Euskalterm 1 (baleko bat eta kaleko asko 'una de cal y muchas de arena'); bale izan: HiztEn (AS "Onargarria, ona dena"); balekoak izan: Euskalterm 1 ('estar bien') // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
baleko: HiruMila ('aceptable, pasable'), DRA ("B-m. v. balazao"), PMuj DVC ('garba, haz, gavilla del trigo'); balekoa izan: ElhHizt (AS: "ser bueno, aceptable para algo"), Harluxet (AS: "onargarria, ona dena") // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FB, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.
Lantaldearen irizpideak
Euskaltzaindiaren esku utzi da forma erabakitzea
"baleko bertsoa" ('ez txar eta ez on, teknikoki zuzena' adierakoa edo) bezalakoetan entzuten da; idatziz, ordea, behin jaso da. Euskaltzaindiak erabakitzekoa.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E123]: 'bale onartzen den neurrian ez dut gaizki ikusten baleko ere onartzea. Gaur entzuten eta idatzita ere ikusten den hitza da'.
- [E116]: 'Bai, badira adibide batzuk, nahiz ez diren gehiegi. Proposamena: sartu'.
- Erabakia: Erabakia (2004-05-28/2004-06-25/2004-07-23): 'baleko izlag. 'gutxienekoa betetzen duena''.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balekume
iz. Balearen umea.
Estekak- HBO
Aztergaia: balekume
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:IrEm |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Zerrenda osagarriak
PUrib:"balenkume / balekume".
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-kume.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
balearen umea.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K204]: [Lhande-renetik hartu ditut...]
(1995-03-03)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balenki
adb. Zah. Ausardiaz.
Estekak- HBO
Aztergaia: balenki
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Forma baztertua
Bazt. Ik. adorez, ausarki, etab.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: 'balenki/balent: adore, ausart, suhar modukoak horren sinonimoak dira. Balent eta balenki beste euskal hitz batzuk dira, gehiago edo gutxiago erabiliak, baina hiztegi honetan sarrera eduki behar dute, besteei lehentasuna emanik ere'.
- [E116]: 'Bai, leukokatsunak ikusita (Axular, Etxeberri S., Leizarraga) ezin da eman kentzeko. Hala ere, gaur egun ez da erabiltzen, ez da lekukotasunik aurkitzen. Nik, kasu honetan, aipatu gabe utziko nuke, eta nahi duenak erabil dezala'.
- Erabakia: Erabakia (2004-05-28/2004-06-25/2004-07-23): 'balenki Zah. g.g.e.'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balent
adj. g.g.er. Ausarta.
Estekak- HBO
Aztergaia: balent
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Forma baztertua
Bazt. Ik. ausart, adoretsu, suhar, etab.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E115]: "balent: gaskoi hitza. Erabiltzenago da koraios beste erdarakada".
- [E116]: "Beraz, utzi horrela, gaitzetsiz".
- Erabakia: Erabakia (2004-05-28/2004-06-25/2004-07-23): "balent Zah. g.g.e.".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balentria
iz. Ausardia edo adore handiko egitea; egite miragarri edo gogoangarria. Bere buruaren aski jabe zen, haatik, adiskidantza hortaz balentriarik ez egiteko. Haien armadako gizon sendoen balentriak. Gure antzinako eta geroagoko balentriak zabaldu dituzten irakurgaiak.
Estekak- HBO
Aztergaia: balentria
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArau54 |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Tradizioan halako erabilera-bermea duen forma (hiztegiari oreka-osotasunak emateko egokia dena)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balentzia
iz. Kim. Atomo batek, beste batzuekin konbinatzean, hartzen edo ematen dituen elektroien kopurua adierazten duen zenbakia.
Estekak- HBO
Aztergaia: balentzia
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:EEBS:20 |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baleontzi
iz. Baleak harrapatzeko erabiltzen den itsasontzia. Norvegiar baleontzi handien tankerakoa.
Estekak- HBO
Aztergaia: baleontzi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArauB |
|
|
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: BAgiria (2000-03-31): Ontzi bigarren osagai dutenekin: a) lehen osagaia silaba batekoa edo bikoa denean, elkarturik idaztea. Beraz: baleontzi, loreontzi eta orratzontzi; baita teontzi eta laketontzi ere. b) Lehen osagaia hiru silabakoa denean, ez da elkarturik idatziko. Ontzi, adiera metaforikoa duenean, elkarturik idatziko da. Beraz, aldatu beharrekoak dira negarrontzi eta gezurrontzi
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baletzar
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, baletzar-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. baleatzar].
Estekak- HBO
Aztergaia: baletzar
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Eratorri-konposatu baztertuaren ordaina
Ik. baleatzar.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balezta
1 iz. Arma zaharra, arkuaren antzekoa, baina ez hain bakuna, geziak, tragazak edo harriak jaurtitzeko erabiltzen zena. Tenka ezazue Apoloren balezta.
2 iz. Heg. Orga, bagoi eta kidekoetan, gurpilak esekitzeko erabiltzen den xaflazko malgukia.
3 iz. Txerriei, behiei edo txakurrei jartzen zaien lepokoa, zenbait lekutan sartzea eragozten diena.
4 iz. Zub. Satorrak harrapatzeko zepoa.
Estekak- HBO
Aztergaia: balezta
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArauB |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:Merkat |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
1 'geziak eta jaurtikitzeko arma'. 2 Heg. 'orekagailua'.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
"iz." kategoria-marka eta hirugarren adiera gehitzeko eskatuz (cf. baleztatu ad.): "3 'abereen lepoko arku-modukoa'" [eta lehen azalpeneko jaurtiki- baino jaurti- egokiagoa izan litekeela gogoraraziz, bigarrena hobetsi denez lehen itzulian].
Informazio lexikografikoa
Forma-adieren gurutzamenduak
1 geziak eta jaurtikitzeko arma; 2 orekagailua (cf. balazta)
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E115]: 'Balezta: gaur batik-bat sator zepoa da'.
- [E116]: 'ez dut TXPek dioen bezalako lekukotasunik aurkitu. Besterik ez bada, lantaldeak dioena onartuko nuke'.
- Erabakia: Erabakia (2004-05-28/2004-06-25/2004-07-23): 'balezta iz. 1 'geziak eta jaurtitzeko arma'. 2 Heg. 'orekagailua'. 3 'abereen lepoko arku-modukoa'. 4 Zub. 'sator zepoa''.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baleztari
iz. Baleztaz armatutako gudaria. Eskuan tragaza duen baleztaria bezala. Baleztari gaiztoa, gezurti (esr. zah.).
Estekak- HBO
Aztergaia: baleztari
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArau54 |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Tradizioan halako erabilera-bermea duen forma (hiztegiari oreka-osotasunak emateko egokia dena)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baleztatu, balezta/baleztatu, baleztatzen
du ad. Abereei balezta ezarri.
Estekak- HBO
Aztergaia: baleztatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: Ik. balaztatu / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
balezta(tu), baleztatzen.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
(abereei) balezta ezarri.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baliabide
1 iz. pl. Norbaitek, eta bereziki herri batek, dituen edo erabil ditzakeen ondasun edo bide materialak. Gipuzkoako ur baliabideak. Herri baten giza baliabideak.
2 iz. Batez ere pl. Zerbait lortzeko baliagarri gerta daitekeen bidea. Ik. bitarteko 3. Teknika-baliabideak. Kontakizunean erabiltzen dituen baliabide nagusiak. Hizkuntzak berak dituen baliabideak erabiliz sorturiko hitzak.
baliaezintasun
iz. Arazo fisiko edo psikikoren baten ondorioz, aldi baterako edo betiko, lan egiteko gaitasunik ez duen pertsonaren egoera. Baliaezintasun handia egiaztatzen duen agiria da aurkeztu behar denetako bat. Baliaezintasun arriskuei aurre egiteko aseguruak.
baliagarri
adj. Zerbaitetarako balia daitekeena. Hizkera teknikoan baliagarri gerta dakigukeen bereizkuntza. Etxegintzarako baliagarri diren lurretan.
baliagarritasun
iz. Baliagarria denaren nolakotasuna. Ik. erabilgarritasun. Botoaren baliagarritasunaz mintzatu dira egun hauetan. Teoria hauek oraindik egiaztatu edo gezurtatu ez direlarik, biek dituzte zeinek beren alde onak eta baliagarritasuna.
balia izan
ad. [Oharra: Euskaltzaindiak, balia izan-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. balio izan].
baliakizun
iz. Batez ere pl. Baliabideak. Horretarako, adimenaren eta bihotzaren baliakizunez baliatzen da. Oso baliakizun gutxirekin gelditu ziren harrezkero.
baliarazi, baliaraz, baliarazten
du ad. Hobetzat harrarazi, nagusitzera behartu; baliagarri, onuragarri bihurtu. Egia baliarazteko. Nork bere burua baliarazteko dukeen antze artetsua. Gure gorputza baliarazi behar dugula Jainkoa goresteko. Ez ditugulako grazia haiek behar bezala baliarazi. Emazte zuhurrak gauza guztiak baliarazten ditu.
Estekak- HBO
Aztergaia: baliarazi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArauB |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
baliarazi, baliaraz, baliarazten. du ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
baliarazi, baliaraz, baliarazten
Tradizioan halako erabilera-bermea duen forma (hiztegiari oreka-osotasunak emateko egokia dena)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baliarraindar
1 adj. Baliarraingoa, Baliarraini dagokiona.
2 iz. Baliarraingo herritarra.
baliatu, balia, baliatzen
1 zaio ad. Norbaiti zerbait edo norbait baliagarri gertatu. Zeure asmo makurretarako nor baliatuko zaizu? Zure izate zerutarra lurtarroi balia dakigun. Jainkoa balia dakidala. Argi hori bekit beraz balia. Ez zaio baliatu laster egitea.
2 da ad. Zerbaitetarako bide bezala zerbait edo norbait erabili. (Dagokion osagarriak -z atzizkia hartzen du). Ik. aprobetxatu. Norbaitez baliatu zerbait lortzeko. Liburu askoz baliatu dira idazlan hori prestatzeko. Zure bitartekotasunaz baliaturik. Adimenaz balia zaitez, ez indarraz. Inoren hitzaz baliatu behar badut. Nola baliatuko ote nintzen kutxa hartaz. Geure buruez ezin baliatuz aurkitzen gara.
3 du ad. Erabili. Ez dugu hitz hori baliatzen. Bertsoa bururatzeagatik edozein hitz mota baliatu nuen. Ea denbora ongi baliatu duen. Ezdeusetako direla mundu honetako ondasunak, ez badira besterako baliatzen.
Estekak- HBO
Aztergaia: baliatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArauB |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:01 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
baliatu, balia, baliatzen. 1 zaio ad.: Jainkoa balia dakidala. 2 da ad.: adimenaz balia zaitez, ez indarraz. 3 du ad.: ez dugu hitz hori baliatzen.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
baliatu, balia, baliatzen
Informazio lexikografikoa
Aditz-erregimena
1 zaio ad. ("Jainkoa balia dakidala"); 2 da ad. ("Adimenaz balia zaitez, ez indarraz"); 3 du ad. ("Ez dugu hitz hori baliatzen")
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baliatzaile
1 adj./iz. Zerbaitez baliatzen dena. Gauzak non-nahi kariotuz doazelarik,
autobidearen baliatzaileak loriatzen dira prezio apaltze honekin.
2 adj./iz. Zernahi aukeraz, kezka handirik gabe, baliatzen dena. Badira ere aitzindari baliatzaileak, ontsa irabazten dutenak guti arriskatuz.
Estekak- HBO
Aztergaia: baliatzaile
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:EEBS:24 |
1998-02-10 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baliatze
iz. baliatu aditzari dagokion ekintza.
Estekak- HBO
Aztergaia: baliatze
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:EEBS:21 |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tze.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baliente
adj. Heg. Beh., Herr. Ausarta, suharra, adoretsua.
Estekak- HBO
Aztergaia: baliente
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Heg.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: 'baliente: ikus honekin zer trataera ezberdina darabilgun, balent-en kaltean. Heg. Beh. baldin bada, jar ditzagun hemen ere ordain hobeak: ausar, suhar, adoretsu'.
- [E116]: 'Ni ere bat nator XK-rekin. Lekuko urriak ditu: "Heg" da, nahiz lekuko urri horien artean dagoen Arkotxarena. Bestetik, uste dut "Herr." marka ere eraman beharko lukeela'.
- [E116]: 'Proposamena: baliente izond. Heg. Beh. Herr. 'ausart, suhar, adoretsu''.
- Erabakia: Erabakia (2004-05-28/2004-06-25/2004-07-23): 'baliente izond. Heg. Beh. Herr. h. ausart, suhar, adoretsu'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bali izan
da ad. Ipar. Legezkoa izan; baliozkoa izan. Bozak bali direla erabaki du auzitegiko epaileak.
Funtsean, arrazoinamendu hori bera bali da ere eskuinaldekoentzat.
balin
[Oharra: Euskaltzaindiak, balin-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. baldin].
Estekak- HBO
Aztergaia: balin
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArau54 |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:HBB |
1992-04-23 |
Bigarren mailan onartzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
balin* e. baldin.
Informazio osagarria
Zerrendakoa erabileremu geografiko-dialektal mugatukoa da
ik. baldin
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [A106]: "oraingo zerrenda honetatik kentzea [proposatzen du]".
(1993-02-10)
- [E301]: baldin bakarrik onartu dugu".
(1993-02)
- [I108]: baldin"
(1993-02)
- [E205]: zergatik iparraldeko forma hauei bai eta bizkaierari ez?"
(1993-02)
- [I203]: baldin"
(1993-02)
- [E301]: [nik zerrendatik kendu egingo nuke]"
(1994-11-02)
- [I102]: Balin forma ez da hiztegi batuan ontzat jo behar"
(1995-01-10)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balio
1 iz. Zerbait edo norbait aintzat hartzekoa egiten duen ezaugarria edo ezaugarri multzoa. Balio handiko, txikiko, urriko gauza. Ez dut uste aspaldiko urteetan liburu honen baliokorik asko izan dugunik. Literatura lan baten balioa. Baliorik gabekoa (Ik. baliogabe). Egin den lanaren balioa aitortuz. Agiri baten balioa. Hutsaren truke erosi zuen sailak urrearen balioa du gaur. Horri ere bere balioa eman behar zaio.
2 iz. (Dirutan-edo neurtzen denean). Ik. prezio. Ondasun, salgai baten balioa. Diru balioa. Truke balioa. Salgai baten merkatuko balioa. Balio eguneratua. Berezko balioa.
3 iz. (Neur daitekeen tasun batez mintzatuz). Balio absolutua, erlatiboa. Batez besteko balioa. Funtzio baten balioa puntu batean. Kontsonante baten balio fonetikoa. Musikan, zuri baten balioa bi beltzena da.
4 iz. Pertsona batentzat edo gizarte batentzat baliotsua edo garrantzitsua den gauza, ideia edo jarrera. Garbitasuna baino balio garaiagorik ez balego bezala. Gizarteak galduak dituen balio asko ditugu, familiaren ingurukoak batez ere.
baliozko adj. Balio handia duena. Ik. baliotsu. Gelan dituen baliozko diru eta paperak. Eta Leturia heriotzak harrapatzen duenean, aurkitu berriak ditu helburu baliozkoagoak errukian, hurkoaren maitasunean, bere buruari uko egitean.
Estekak- HBO
Aztergaia: balio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArauB |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt |
1992-07-23 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:IkHizt |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:MatHizt |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:01 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
AS: baliozko
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: 'Hitz horren azpisarrera moduan, balio-galera jar daiteke (=depreciación, desvalorización). Elhuyar Hiztegian eta 3000 Hiztegian dator, bi-biotan batera idatzita badago ere. Harluxet Hiztegi entziklopedikoak ere batera jaso eta honetara definitzen du: "Ekon. 1. Nagusiki iraupen luzeko inflazio-egoeraren eraginez monetaren balioa txikiagotzea. 2. Kontabilitatean, aktiboko elementu baten balioa txikiagotzea". Ildo beretik, Mujikak balio-galtze dakar honetara: "1 devaluación, pérdida de valor. 2 caducidad, pérdida de validez". Euskaltermek, aldiz, marratxoarekin jasotzen du'.
- [E116]: 'Ez dakit baden arrazoi aski hori sartzeko. Ez dut hain beharrezko ikusten kontzeptu horren adieraztea, eta beldur naiz beti beharko dugula perifrasiren bat. Gainera, hor dago 'balio galtze' ere eskura, beharbada egokiagoa izan daitekeena. Ez nuke sartuko'.
- Erabakia: Erabakia (2004-05-28/2004-06-25/2004-07-23): 'Ok, nirea'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balioanitz
adj. [Oharra: Euskaltzaindiak, balioanitz-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. balioaniztun].
Estekak- HBO
Aztergaia: balioanitz
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z5:EEBS:36 |
1998-02-10 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Konposatu desegokiaren ordez ematekoa
Ik. balioaniztun.
Elkarketa desegokia egin da
iz. + -anitz osaerako hainbat forma berri ageri da gaur (erdal poli-, multi-, pluri- modukoen ordain gisa edo); baina osaera okerra da hori, eta -aniztun modukoa, berriz, egokia.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balioaniztun
adj. Balio asko dituena; funtzio asko bete ditzakeena.
Estekak- HBO
Aztergaia: balioaniztun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Informazio osagarria
Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak
-aniztun.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baliodun
1 adj. Baliozkoa, baliotsua.
2 adj. Dagokion eragina zertzeko baldintzak dituena. Metodo horren bitartez frogabide balioduna lortzen da.
Estekak- HBO
Aztergaia: baliodun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArau54 |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:MatHizt |
1993-01-27 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
zifra baliodun
Euskaltzaindiaren Arauak
Mat.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balioespen
iz. Zerbaiten balioa zehaztea. Ik. balorazio. Estatistika Institutuak egindako balioespenetan oinarritzen dira datu horiek. Idazkariak zama horien balioespena egingo du, perituaren laguntzarekin. Lurzoruaren balioespena.
balioetsi, balioets, balioesten
1 du ad. Zerbaiten balioa estimatu, aintzakotzat hartu. Ik. prezatu. Ororen gainetik, ordea, segurtasuna
balioesten nuen nik. Emakumeen eta gizonen lana ez da modu berean balioesten.
2 du ad. Zerbaiten balioa zehaztu. Ik. balioztatu. Ez dituzte zuzen balioetsi haren gizarte ondorioak.
Estekak- HBO
Aztergaia: balioetsi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArauB |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
balioetsi, balioets, balioesten. du ad.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
balioetsi, balioets, balioesten
Tradizioan halako erabilera-bermea duen forma (hiztegiari oreka-osotasunak emateko egokia dena)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baliogabe
adj. Baliorik ez duena. Hainbeste bertsoren artean gauza baliogabe asko ez ote da egongo? Agiri baliogabea. Baliogabe bihurtu.
baliogabeko adj. Baliogabea.
Estekak- HBO
Aztergaia: baliogabe
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArauB |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
izond.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehituz: baliogabeko.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baliogabetasun
iz. Baliogabea izatea, baliogabea denaren nolakotasuna. Fiskalak prozesuaren baliogabetasuna eskatu zuen. Kontratuen erregela orokorrek arautuko dute ezkontzako itunen baliogabetasuna.
baliogabetu, baliogabe/baliogabetu, baliogabetzen
da/du ad. Balioa galdu edo kendu, baliogabe bihurtu. Azterketa baliogabetzen duten aurreiritziak. Epaileak jokaldia baliogabetu du.
Estekak- HBO
Aztergaia: baliogabetu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArauB |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
baliogabetu, baliogabe(tu), baliogabetzen. da/du ad.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baliogabetze
iz. Baliorik gabe uztea, balioa galtzea. Ik. indargabetze. Ondoren, bost hilabeteko epea izango du auzitegiak baliogabetze hori berretsi edo atzera botatzeko. Dekretuaren baliogabetze agindua ez da oraindik Aldizkari Ofizialean argitaratu. Nola jakin dezake prozesadoreak baliogabetze guztiak burutu diren ala ez?
balio izan, balio izaten, balioko
1 du ad. Balio edo prezio jakin bat izan. Zenbat balio du horrek? Orain ehun euro balio du, baina datorren urtean gehiago balioko du. Egunkariek gutxiago balio dute astegunetan.
2 du ad. Irud. Asko balio duela Jainkoaren errukiak. Ederki erakutsi du zer den eta zenbat balio duen idazle baten hiztegi osoak. Ez al du ezer balio gure arteko maitasunak? Peredak adina balio du beharbada Txomin Agirrek. Ordea, haren bihotzak urrea balio du. Batek mila balio eta milak bat ere ez (esr. zah.).
3 du ad. Balioduna izan, eraginkorra izan. Kantuak balio dizu loak uxatzeko. Zer balio dio gizonari mundu guztiak, bere arimaren kaltean bada? Egia da balioko zuela bataioak, hartzailea behin bakarrik uretan sartu balute ere. Han esanak balio du hemen ere.
4 du ad. Egitekoren baterako egoki edo erabilgarri izan. Ez duk balio zume bat bihurritzeko. Ez dut uste ezertarako balioko lukeenik harekin eztabaidan hastea. Ez du sendagiletarako balio. Zulo hark bizilekutzat balio zion. Esker onaren aitormen gisa balioko ahal du esku-erakutsi kaskar honek!
5 (balio du + aditz izena eta zer balio du + aditz izena esamoldeetan). Merezi izan. Ez dakit balio duen gauza horren hemen aipatzeak. Ez du balio orain etxea konpontzen hastea. Zer balio zuen tematzeak? Zer balio zuen hain urrun joatea hor zelarik hurbilago Frantzia?
baliokide
adj. Balio berekoa dena. Esaldi, multzo baliokideak. Baliokide ez diren zatikiak. Nik ez dut inon ibilgura hitza idoro: "ibilera" edo horrelako zerbaiten baliokide dirudi. Baliokideak dira esanahiaren aldetik.
Estekak- HBO
Aztergaia: baliokide
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArau54 |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:IkHizt |
1993-01-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:MatHizt |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:07 |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
bikote baliokideen klase; poligono baliokideak; zatiki baliokideak
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baliokidetasun
1 iz. Baliokidea denaren nolakotasuna. Bi esaldiren baliokidetasuna. Horrelako alfabeto bakoitzaren funtsean partiketa bat datza; eta hotsen nolabaiteko baliokidetasunak tankeratzen du partiketa.
2 iz. (Matematikan). Baliokidetasun erlazioa. Baliokidetasun klaseak.
Estekak- HBO
Aztergaia: baliokidetasun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArau54 |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:IkHizt |
1993-01-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:MatHizt |
|
|
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baliokidetu, baliokide/baliokidetu, baliokidetzen
du ad. Baliokide bihurtu.
Estekak- HBO
Aztergaia: baliokidetu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArauB |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
baliokidetu, baliokide(tu), baliokidetzen. du ad.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baliokidetza
iz. Baliokidetasuna.
Estekak- HBO
Aztergaia: baliokidetza
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArau54 |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:IkHizt |
1993-01-27 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:MatHizt |
|
|
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baliokidetze
iz. Baliokide bihurtzea.
Estekak- HBO
Aztergaia: baliokidetze
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Adierazle egokia da, eta horren premia dago
tradizioan erabili gabea da, eta, berez, librea; baina gero konbalidazio saihestekoaren ordaintzat proposatu du lantaldeak.
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-tze.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balios
adj. Ipar. Baliotsua. Gordailu bat dugu, guretzat guztiz baliosa eta maitagarria dena. Harri zurizko aldare balios bat.
Estekak- HBO
Aztergaia: balios
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArau54 |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:07 |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Ipar.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baliostasun
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, baliostasun-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. balio].
Estekak- HBO
Aztergaia: baliostasun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Forma baztertua
Bazt. Ik. balio.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baliotasun
iz. g.er. Balioa.
Estekak- HBO
Aztergaia: baliotasun
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:EEBS:19 |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
balioa; baliagarritasuna.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baliotsu
adj. Balio handikoa, asko balio duena. Ik. baliozko. Aberastasunik baliotsuena. Jesusen Odol baliotsua. Urre eta zilarrezko pitxerrak, jantzi baliotsuak eta beste gauza eder asko. Urrea zenbat eta astunago, baliotsuago.
baliotu, balio/baliotu, baliotzen
du ad. g.er. Balioztatu.
Estekak- HBO
Aztergaia: baliotu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma
balio(tu), baliotzen.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
balioztatu; balioa eman.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baliozkotasun
iz. Balioduna denaren, eraginkorra denaren nolakotasuna. Garai hartan oso iritzi gutxi kaleratu ziren Parlamentuak onartutako legearen baliozkotasunaren edo egokitasunaren inguruan. Ikerketaren baliozkotasuna zalantzan jarriz.
baliozkotu, baliozko/baliozkotu, baliozkotzen
1 du ad. Zerbait balioduntzat jo edo onartu. Ik. balioztatu 2. Kongresuak gaur Gobernuaren neurri berriak baliozkotuko ditu. Beste ekoizpen-eragiketa batzuetan gertatzen den bezala, hemen ere oinarrizko prozesu guztiak baliozkotu behar dira, eta premiazkotzat jotzen diren kontrol guztiak egin.
2 du ad. Herrialde edo ikastetxe batek, beste hezkuntza-sistema edo alor batean ikasitakoaren baliokidetasuna onartu. Unibertsitatean lizentzia ateratzerik lortu ez dutenek Lanbide Heziketara pasatu eta unibertsitatean gainditutako gaiak baliozkotzeko aukera izan nahi dute.
baliozkotze
1 iz. Zerbait balioduntzat jotzea edo onartzea. Baliozkotze prozesuari esker, sendagai baten ekoizpenean erabilitako edozein lan-tresnaren fidagarritasuna ziurta daiteke. Baliozkotze batzordeak onetsi eta ziurtatu behar du txostena.
2 iz. Herrialde edo ikastetxe batek, beste hezkuntza-sistema edo alor batean ikasitakoaren baliokidetasuna onartzea. Ikasketen baliozkotzea.
balioztatu, baliozta, balioztatzen
1 du ad. Zerbaiten balioa zehaztu. Ik. balioetsi 2. Gaur elkartuko dira lurrikarak egindako kalteak balioztatzeko. Unibertsitateak irakaslearen
curriculuma balioztatuko du eta, ona bada, aurrera pasatzeko baimena emango dio.
2 du ad. Balioduntzat jo. Nazioarteko ikuskari eta epaileek balioztatu dituzte
emaitzak; beraz, erreferenduma garbia izan dela ez dago zalantzan jartzerik.
Estekak- HBO
Aztergaia: balioztatu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:EEBS:15 |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
baliozta, balioztatzen.
Informazio lexikografikoa
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balixa
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, balixa-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. baliza].
Estekak- HBO
Aztergaia: balixa
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:IkHizt |
1993-01-27 |
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:IrEm |
1998-02-10 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
balija diplomatiko (ager. 1); balixa: ø ager.; maleta (25 ager.); maletin (3 ager.)
Lantaldearen irizpideak
Baztertzekoa da, tradizioko oinarririk gabea baita
balixa oinarri gabea da, eta kentzekoa (ik. OEH, s.u. baliza); besteak zein bere lekuan ikusiko dira
Informazio osagarria
Forma saihestekoa
Saih. Ik. baliza.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E410T]: "Egunkarian, eta ETBn, hori bakarrik erabiltzen da"
(J. agirre, 1995-03-21)
- [I102]: egia da honek zentzurik ez daukana. OEH-k dakarrena bestalde Etxepare medikuak frantsesetik mailegatua dela (cf. 'valise'). Seguru asko, onena ez sartzea litzateke, eta behar den unean horrelako hitzak eratzeko taldea sortu, bide batez, arropekin esate baterako, egin behar den bezala"
(1995-01-10)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baliza
1 iz. Ipar. Maleta. Ene baliza Euskal Herriko kultura zati batez bete-betea zen.
2 iz. Itsasoan igeri dagoen seinalea. Biak batean balizan buelta, arraun kolpea zorrotza. Berehalaxe eman zioten bere balizari jira.
Estekak- HBO
Aztergaia: baliza
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArau54 |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Lantaldearen irizpideak
Maileguak baldintza minimoa betetzen du
Iparraldean onartzeko modukoa al da, Hegoaldean aski erabilia den estropadetakoa adierazteko? Ordezkorik ba al du?
Forma arautuaren azalpenaz oharra
bi hitz gisa emateko eskatuz, sarrera banatan: baliza 1 Ipar. iz. 'maleta' / baliza 2 iz. '(itsasoko) seinalea'.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [I102]: "frantsesez ere 'baliser' esaten da, beraz ontzat jotzen bada Euskal Herri osoan ulertuko litzateke. Ez dakit baina ordezkorik ote daukan, eta estropaden hizkuntza teknikoan onartu beharrekoa"
(1995-01-10)
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: BAgiria (1998-07-23) s.u. maleta: 'zerrendaren azterketa amaitzen denean, B- letran baliza sarrera ikusi eta han honako oharrok ezarriko dira: baliza, 1. 'maleta'; 2. 'estropadetako zera''.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balizkako
adj. [Oharra: Euskaltzaindiak, balizkako-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. balizko].
Estekak- HBO
Aztergaia: balizkako
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: † Ik. balizko / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Forma saihestekoa
Saih. Ik. balizko.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balizko
adj. Litzatekeenari baina ez denari dagokiona. Ik. menturazko. Izan ere balizko errotak urik ez, eta hobea onaren etsai da. Estatu ez diren nazioen balizko eskubideak. Balizko hipotesi horren kontra. Balizko olak burdinarik ez (esr. zah.).
Estekak- HBO
Aztergaia: balizko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArauB |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:HBB |
1993-11-11 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
izlag.
Informazio osagarria
Tradizioan halako erabilera-bermea duen forma (hiztegiari oreka-osotasunak emateko egokia dena)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balkarera
iz. Kabardino-Balkariako Errepublika Federatuan mintzatzen den hizkuntza. Ik. karatxaiera.
balkoi
iz. Eraikin baten kanpoko horman solairutik gora egindako leiho barandaduna, gehienetan aurrean irtengune hesitua izaten duena. Udaletxeko balkoi nagusian. Balkoira atera. Balkoitik begira. Zurezko balkoi zabala du etxe aurreak alderen alde.
Estekak- HBO
Aztergaia: balkoi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArau54 |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:IkHizt |
1993-01-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:07 |
|
|
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]"
(1994-11-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
ballet
1 iz. Dantzari talde batek musikaz lagunduta antzezturiko dantza-ikuskizuna. Balletera gonbidatu gaitu. Balleteko dantzaria. Balletaren koreografia.
2 iz. Ballet ikuskizunak antzezten dituen dantzari taldea. Moldaviako Ballet Nazionala.
3 iz. Ballet ikuskizun baterako ondutako musika-lana. Ch. W. Gluck-en Don Juan Balleta 1761.
urtean jokatu zen lehen aldiz Vienan.
Estekak- HBO
Aztergaia: ballet
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:IrEm |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:EEBS:16 |
1998-02-10 |
Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
MEIG dira OEHko 2 balet: "Baletak jarri ahal du (opera) gal-zorian"; "Ez; baleta ere, opera bezala, laguntza beharrean da".
Agerraldi bana dute balet (M. Zarate) eta balett (F. Krutwig) formek; ballet 18 aldiz agertu da, EB (E. Garmendia 2, P. Urkizu; Kirolak eta ikuskariak 3; Egin 1977 eta 1989 eta DV 1990, 10 ager.)
balet: DFrec 2; HiztEn; Euskalterm 8. ballet: DFrec 4; AB38 3; AB50 6; LurE.
Hiztegietako informazioa
Beste hiztegietako informazioa: balet: ElhHizt; ballet: EuskHizt, EskolaHE, HiruMila (eta balet). Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FB, XarHizt, Casve EF eta FE, HaizeG BF eta FB, T-L LFB, Lh DBF, DRA, PMuj DVC eta DCV, Azkue Aurkibidea.
Erdaretako formak
es ballet; fr (DLLF): ballet; it (S. Carbonell): ø; ca (DCC): ballet; en (Collins): ballet; de (Langenscheidts): ballet.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: ballet / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Lantaldearen irizpideak
Botoen berri emango da adostasunik gabeko erabakietan
zalantzekin, -l- bakarraren alde egingo lukete 3 kidek, -ll- bikoitzaren alde beste hiruk.
Informazio osagarria
Lexemen erregulartasuna
"ll" grafiari ahoskapen ez-sabaikaria egokituko litzaiokeen kasu bakarra ote?
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]"
(1994-11-02)
- [P008]: dantza" [Sartzeko proposatzen dut]
(1994-07-29)
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: 'balet: nazioarteko forma ballet izanik, guk ere era hori onartu beharko genukeela dirudi'.
- [E116]: 'Ni ere ballet-en alde nago eta hori proposatuko nuke. Erdal hitza da, eta erdaratik hartuz gero, hola hartuko nuke (gainera, balet beste zerbait da erdara horretan berean)'.
- Erabakia: Erabakia (2004-05-28/2004-06-25/2004-07-23): 'ballet iz.'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balmasedar
1 adj. Balmasedakoa, Balmasedari dagokiona.
2 iz. Balmasedako herritarra.
balneario
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, balneario-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. bainuetxe].
Estekak- HBO
Aztergaia: balneario
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4B:EEBS:003 |
2002-10-09 |
Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
balneario 1, Altuna (ohar gisa: "Itxuraz, igeretxe [balneario] dotoria dok, ta ona bidaldu nabe osatuten").
balneario (eta balneario ohi) 4: SEIE 2 ("Balnearioa. Zestoa [Gip.]. Turismo klimatiko izenekoa ere indar haundia hartzen ari da", "Isaac Albéniz musikaria Kanboko balnearioan hil zen"), K. Izagirre ("Ikusia zegoen alferrik etorria zela, balnearioko bezeroak ez ziren bazkalostean mendiratzen"), D. Martiartu ("Doluminez, soilik zuhaiska okerrek, putzu zikinek, mazusta sasi, gardalatz eta beste belar ziztrinen batzuk zirauten gaubelan balneario ohiaren hezurdurari konpainia egiten").
balneario: AB38 1, AB50 2, HiztEn; balneografia: LurE; balneoterapia: HiztEn, LurE, Euskalterm 1 // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec // 'balneario' itzulitako besteak: bainuetxe: AB38 1, AB50 1 (bañu-etxe), Euskalterm 2; urberoetxe: AB38 1.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
balneario: ElhHizt; EskolaHE (ik. bainuetxe); Lur EG/CE eta EF/FE; balneoterapia: ElhHizt; EskolaHE // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, HiruMila, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
balneario/balnéaire formen ordainak: bainu etxe: HiruMila (bainuetxe); Lur EF/FE; Vox es-eu; balneario: ElhHizt; Lur EG/CE eta EF/FE; igeretxe: PMuj DCV (casa de natación); mainü: Casve FE; mainu-etxe: HaizeG FB; PMuj DCV (maiñu-etxe: establecimiento de baños); mainütako: Casve FE; T-L LFB (mainhutako); mainutako etxe: HaizeG FB; terma: HiruMila; urastegi: PMuj DCV (de aguas sulfurosas); urberoaga, urberoetxe, urberotegi: HiruMila; ur-etxe: HaizeG FB, PMuj DCV (establecimiento de baños) // Ez dugu aurkitu ap. XarHizt.
Erdaretako formak
fr (DLLF): adj. balnéaire; m. station balnéaire, établissement de bains, bains; station thermale; en (Collins): 1 adj. estación thermal, medicinal; spa, health (atr.); 2 nm spa, health resort; it (S. Carbonell): adj. balneare, balneario; m. stabilimento balneare, o balneario; de (Langenscheidts): I adj. Bade...; II Bad, Kurort; Kurhaus.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: ik. bainuetxe
Lantaldearen irizpideak
Mailegu isiltzekoa edo gaitzestekoa da, ordain egokia duenez
ez dago maileguaren premiarik, bainuetxe bezalakoak eskura izanik.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E123]: '"Ez dago maileguaren premiarik" dio lantaldeak, eta bat nator. Baina ez ote da hobe, aipatu gabe utzi beharrean, gaitzetsi eta forma zuzena zein den erakustea: balneario* e. bainuetxe'.
- [E116]: 'Bat nator MArekin. Nik ere lerro hori sartuko nuke'.
- Erabakia: Erabakia (2004-07-23): 'sartu lerroa, proposamenaren arabera'.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baloi
1 iz. Pilota handia, airez betea gehienetan, hainbat kiroletan erabiltzen dena. Futboleko baloia.
2 iz. Airea baino arinagoa den gas batez (hidrogenoz, helioz) beteriko aireontzia, atmosferan berez gora daitekeena. Laster gizonak airatuko dira eta ibiliko baloietan! Kea sartzean barna atorrei, hantu ziren eta goiti abiatu: berehala emazteari gogoratu zitzaion baloia.
Estekak- HBO
Aztergaia: baloi
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArau54 |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:IkHizt |
1993-01-27 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:07 |
|
|
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]"
(1994-11-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balonbolea
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, balonbolea-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. boleibol].
Estekak- HBO
Aztergaia: balonbolea
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
Prestas: 26 lek. (B 21 / G 5); EEgunk: "† volley-ball e. boleibol".
Informazio osagarria
Maileguaren beste forma, gaizki edo erdizka egokituaren ordez
Ik. boleibol.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balontzesto
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, balontzesto-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. saskibaloi].
Estekak- HBO
Aztergaia: balontzesto
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
Prestas: 79 lek. (B 58 / G 21)
Informazio osagarria
Mailegu baztertuaren euskal ordaina
Ik. saski-baloi.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baloraketa
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, baloraketa-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. balorazio].
Estekak- HBO
Aztergaia: baloraketa
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z5:EEBS:39 |
1998-02-10 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Maileguaren beste forma, gaizki edo erdizka egokituaren ordez
Ik. balorazio.
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-keta/-pen/-zio.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: "baloratu Hegoaldekoek, bederen, balorazio izena erabiliko dute, eta, horren aditz modura, baloratu egingo dute, koherentzia hautsiko baita balioetsi inposatuz gero. Aitzitik, balioetsi aditza darabilenak ez du arazorik izango izen moduan balioeste erabiltzeko (balioespen erabili gabe)". ["baloraketa* e. balorazio".; "balorapen* e. balorazio".; "baloratu | EArau: balora, baloratzen. du ad. h. balioetsi, "h. balioetsi" nahasgarri gerta daitekeelakoan, "h. balioetsi; balioztatu" forman osatzea eskatuz".; "balorazio iz. Heg.".]
- [E116]: "uste dut balorazio onartu behar dugula eta hemen sartu, aski erabailia baita, Hegoaldean bederen. "Baloraketa" dela eta, lantaldeak proposatzen duena onartuko nuke. Arazo bat bada, hala ere: "baloraketa" ez erabiltzeko erabakitzen da, eta arautzen da gero 'Heg' marka daraman forma (balorazio). Hori ez da batere normala, holakorik ez egiten saiatzen gara, baina ez dut beste irtenbiderik ikusten. Horrekin batera, baloratu ere aski erabilia da. Beraz, hau da proposamena: baloraketa* e. balorazio; balorapen* e. balorazio; baloratu | EArau: balora, baloratzen. du ad. h. balioetsi, balioztatu; balorazio iz. Heg.
- Erabakia: Erabakia (2004-07-23): "proposamena onartu".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balorapen
iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, balorapen-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,
hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. balorazio].
Estekak- HBO
Aztergaia: balorapen
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:EEBS:19 |
1998-02-10 |
Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Maileguaren beste forma, gaizki edo erdizka egokituaren ordez
Ik. balorazio.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baloratu, balora, baloratzen
du ad. Balioetsi; balioztatu. Txiroek jakingo dute etorkizun oparoari uko egin zioten gazte haien sakrifizioa ulertzen eta baloratzen.
Estekak- HBO
Aztergaia: baloratu
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArauB |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:08 |
1993-11-11 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
baloratu, balora, baloratzen. du ad. h. balioetsi
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
"h. balioetsi" nahasgarri gerta daitekeelakoan, "h. balioetsi; balioztatu" forman osatzea eskatuz.
Informazio osagarria
Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)
baloratu, balora, baloratzen
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: "baloratu Hegoaldekoek, bederen, balorazio izena erabiliko dute, eta, horren aditz modura, baloratu egingo dute, koherentzia hautsiko baita balioetsi inposatuz gero. Aitzitik, balioetsi aditza darabilenak ez du arazorik izango izen moduan balioeste erabiltzeko (balioespen erabili gabe)". ["baloraketa* e. balorazio".; "balorapen* e. balorazio".; "baloratu | EArau: balora, baloratzen. du ad. h. balioetsi, "h. balioetsi" nahasgarri gerta daitekeelakoan, "h. balioetsi; balioztatu" forman osatzea eskatuz".; "balorazio iz. Heg.".]
- [E116]: "uste dut balorazio onartu behar dugula eta hemen sartu, aski erabailia baita, Hegoaldean bederen. "Baloraketa" dela eta, lantaldeak proposatzen duena onartuko nuke. Arazo bat bada, hala ere: "baloraketa" ez erabiltzeko erabakitzen da, eta arautzen da gero 'Heg' marka daraman forma (balorazio). Hori ez da batere normala, holakorik ez egiten saiatzen gara, baina ez dut beste irtenbiderik ikusten. Horrekin batera, baloratu ere aski erabilia da. Beraz, hau da proposamena: baloraketa* e. balorazio; balorapen* e. balorazio; baloratu | EArau: balora, baloratzen. du ad. h. balioetsi, balioztatu; balorazio iz. Heg.
- Erabakia: Erabakia (2004-07-23): "proposamena onartu".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balorazio
iz. Heg. Balioztatzea; horren ondorioa. Aholku-emaile zuhurraren balorazio ongi neurtuak.
Estekak- HBO
Aztergaia: balorazio
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:IrEm |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:EEBS:12 |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-zio/-keta/-pen.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Heg.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]"
(1994-11-02)
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: "baloratu Hegoaldekoek, bederen, balorazio izena erabiliko dute, eta, horren aditz modura, baloratu egingo dute, koherentzia hautsiko baita balioetsi inposatuz gero. Aitzitik, balioetsi aditza darabilenak ez du arazorik izango izen moduan balioeste erabiltzeko (balioespen erabili gabe)". ["baloraketa* e. balorazio".; "balorapen* e. balorazio".; "baloratu | EArau: balora, baloratzen. du ad. h. balioetsi, "h. balioetsi" nahasgarri gerta daitekeelakoan, "h. balioetsi; balioztatu" forman osatzea eskatuz".] ["balorazio iz. Heg.".]
- [E116]: "uste dut balorazio onartu behar dugula eta hemen sartu, aski erabailia baita, Hegoaldean bederen. "Baloraketa" dela eta, lantaldeak proposatzen duena onartuko nuke. Arazo bat bada, hala ere: "baloraketa" ez erabiltzeko erabakitzen da, eta arautzen da gero 'Heg' marka daraman forma (balorazio). Hori ez da batere normala, holakorik ez egiten saiatzen gara, baina ez dut beste irtenbiderik ikusten. Horrekin batera, baloratu ere aski erabilia da. Beraz, hau da proposamena: baloraketa* e. balorazio; balorapen* e. balorazio; baloratu | EArau: balora, baloratzen. du ad. h. balioetsi, balioztatu; balorazio iz. Heg.
- Erabakia: Erabakia (2004-07-23): "proposamena onartu".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balore1
iz. Lgart. Adorea, kemena.
Estekak- HBO
Aztergaia: balore 1
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArau54 |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:EEBS:04 |
1993-11-11 |
Lantaldeak besterik gabe onartua |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
Lgart h. adore, kemen.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
balore 1 gisa eskainiz; lantaldearen ustez, bestalde, "Herr." edo "Beh." markak egokiagoak dira, "Lgart." baino.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]"
(1994-11-02)
Euskaltzainen oharrak
- [E210]: "balore | EArau: Lgart. h. adore, kemen. balore 1 gisa eskainiz; lantaldearen ustez, bestalde, "Herr." edo "Beh." markak egokiagoak dira, "Lgart." Baino".
- [E208]: proposatzen diren adore eta kemen-en ondoan balio ere gaineratu behar da.
- [E208]: balore 2 iz. (Burtsakoa)".
- [E210]: "Hitz horren bigarren adiera hauxe omen da: "balore 2 iz. (Burtsakoa)". Dirudienez, balore-titulu esangura jaso nahi da horrekin. Alabaina, kontuan hartu behar da Gaztelaniaren Errege Akademiak emandako definizioa: "Títulos representativos o anotaciones en cuenta de participación ensociedades, de cantidades prestadas, de mercaderías, de depósitos y de fondos monetarios, futuros, opciones, etc., que son objeto de operaciones mercantiles". Begi-bistan dagoenez, balore guztiak ez dira Burtsan azaltzen (adibidez, kanbio-letra). Horregatik, azalpena ematekotan, beste modu batera eman beharko litzateke. Proposamena: "balore 2 iz. Ekon.". Behin esanahia finkatuta, horren azpisarrera moduan gehi daitezke, oso zabaldurik daudelako, balore higigarri, balore-burtsa, balore-merkatu eta balore-titulu bera ere".
- [E116]: "Ez dut batere argi ikusten AUren argumentazioa. Bistan da balore hitzak hori esan nahi duela, Espainiako Akademiak hala dela baldin badio. Baina hori, betiere, gaztelaniaz izango da. Gu, hemen, euskararen hiztegia ari gara egiten, ez gaztelaniarena. Eta, nik dakidala, euskaraz burtsakoari bakarrik deitzen diogu 'valor' (bide batez, beste hizkuntzetan ez da 'valor' esaten: 'securities' ing.). Hala ere, agian "Ekon" jartzea nahikoa izan daiteke, gehienek "burtsa" ulertzen badugu ere kasu honetan. Beraz, nire proposamena (ez nituzke AS horiek sartuko oraingoz): balore 2 iz. Ekon.".
- Erabakia: Erabakia (2004-07-23): "balore 2 iz. Ekon. Balore(-)burtsa, adibidea emanaz".
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balore2
iz. Ekon. Diru kopuru baten ordain den titulu edo agiria. Ik. obligazio; akzio. Balore-burtsa.
Estekak- HBO
Aztergaia: balore 2
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
EEgunk: "balore (burtsakoak)".
Informazio lexikografikoa
Jakite-arloak
(Burtsakoa).
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balota
iz. Ipar. Beh. Fardela.
Estekak- HBO
Aztergaia: balota
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Zerrenda osagarriak
NekHizt: balot. Ik. fardo.
Informazio osagarria
Maileguen egokitzapen sistematikoa
-a.
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Ipar.
Forma baten adiera(k)
fardela.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
balotzara
iz. Bizk. Otarre estalkiduna.
Estekak- HBO
Aztergaia: balotzara
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Erabileremu dialektala
Bizk.
Forma baten adiera(k)
otarre eskalkiduna.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
bals
1 iz. Mus. Hiru aldiko dantza bizia, jatorriz alemaniarra, bikoteari helduta biraka dantzatzen dena.
2 iz. Mus. Dantza horren musika.
Estekak- HBO
Aztergaia: bals
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z4:HBL |
1998-02-10 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
bina agerraldikoak dira bals (Izt C, Sor Gabon); balts(e) (Tx B eta Xe) eta OEH argitaratuko balts (Urruz in Bertsol).
bals 2 (P.A. Orkaiztegi: "nik ikusi dizkiñat eskalaproi gaberik dantzan prantzes ariñak: bals eta polkak, baita rigodoyak, ez al ditun euskel-dantz auxen bezin piñak?", "Zertako bals-polkak gazte menditarren artian?"); vals 3 (M. Atxaga: "polka, valsa, jota, fandango eta arin-arin doinuak entzuten dira"; Egin 1988: "Bigarren bideo honetarako, vals, minue eta polkak dantzatzen ikasi behar izan zuten"; S. Garmendia: "Argiak piztuta eta pianolaz jo vals zerrenda luzea gibelean utziz joan zen untzia"); balts 1 (P.A. Orkaiztegi: "Polkak, rigodoi eta baltsak badakin ez dirala, euskel-saltsak..."); balts(a) 1 (Hezkuntza Saila: "Dantzaren bigarren zatian, musikaren erritmoa aldatu egiten da baltsaren sarrera bat hasiaz"); baltseo 2 eta baltzeo 1 (Anab: "Toki guztietan or ari dira apaizak iñon diran eragozpenak berek baltseoa deitzen dioten dantzari jartzen"; K. Basabe: "Naste-dantza edo baltsiua berez eztirudi pekatu, astuna beintzat"; J.M. Olaizola: "Oek bezelako toki ta eran sortu ziran ba, baltzeo ta beste dantza lotuak").
bals: LurE; balts: Euskalterm 1; baltse: HiztEn; vals: AB38 1. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
beste hiztegietan jaso dena: bals: EuskHizt, Lur EF/FE; baltsa, balsio: DRA; baltse: ElhHizt; baltseo: HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE; baltzeo: Casve EF. Ez dugu aurkitu ap. HaizeG BF, Lh DBF, PMuj DVC.
Erdara/euskara hiztegietako datuak
Erdal vals/valse formen ordainak: bals: HiruMila, Lur EF/FE; baltse: ElhHizt; baltseo: Lur EG/CE; baltza: Casve FE, HaizeG BF, T-L LBF; eta dantza nastu, dantza lotu, nasta-dantza: PMuj DCV.
Erdaretako formak
erdaretako formak: fr (DLLF): valse / it (S. Carbonell): valzer / en (Collins): waltz / de (Langenscheidts): Walzer.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
(dantza-mota).
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [K201]: "'dantza' eta 'itsas ontzia' adierazteko ere bai?"
(1993-02)
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baltiko
adj. Itsaso Baltikoari dagokiona. Herrialde Baltikoak.
Estekak- HBO
Aztergaia: baltiko
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArauB |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z3:IrEm |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Euskaltzaindiaren Arauak
izond.: Itsaso Baltikoa.
Formari buruzko oharrak
Iritzi-emaileak
- [P008]: [Sartzeko proposatzen dut]
(1994-07-29)
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: BAgiria (2000-02-24): izond. oharraz horniturik emango da.
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
baltsa1
iz. Ipar. Lagunartea, taldea. (Batez ere lekuzko kasuetan erabiltzen da). Saindurik handienak urrundu dira ahal guztiaz gizonen baltsatik. Bakarrak dira zeruko bide hertsiari darraizkionak: izan zaitezte baltsa hartako.
baltsan adb. Otoitza baltsan egitea.
Han daudela gizon gazte langileak, aita familiako zaharrak, oro baltsan batzuk besteen galgarri. || Prestuen baltsan dut bizia hobetuko eta gaiztoen artean, halaber, gaiztotuko. Aingeruekin baltsan dugun lauda gure salbatzailea.
Estekak- HBO
Aztergaia: baltsa 1
Iturria:
|
Kodea [?] |
Data |
Proposamena |
|
Araua:
|
Z3:EArauB |
|
|
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z1:BatHizt |
1992-07-23 |
Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
|
Hiztegi Batuko Lantaldea:
|
Z2:IkHizt |
|
|
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Bestelakoak
Jatorrizko forma
arrai(n) baltsa, sarda
Euskaltzaindiaren Arauak
Ipar. '(bizidunen) talde, multzo, elkartea'.
Lantaldearen irizpideak
Forma arautuaren azalpenaz oharra
AS gisa gehitzeko eskatuz: baltsan.
Informazio lexikografikoa
Forma baten adiera(k)
1 (bizidunen) talde, multzo, elkarte; 2 lohi, lokatz
-
OEH
-
EHHA
-
XX. mendea
-
Lexikoaren Behatokia
Oharra: azken eguneraketa 2018-07-13
